Gần đây, nhân Đại hội mentors của FUNiX, chợt tưởng tượng mình quay về quá khứ 30 năm trước và gặp chính tôi hồi đó. Nếu người trẻ kia đồng ý, có lẽ tôi sẽ giúp được anh ta tránh được những thứ mà sau này anh ta không nên làm, và làm những thứ mà anh ta đã không làm để rồi tiếc nuối. Không phải là anh ta sẽ không mắc sai lầm, nhưng chắc sẽ có những lựa chọn tốt hơn. Có lẽ, tôi sẽ là mentor lý tưởng, đủ hiểu biết và tin cậy để giúp anh ta tự tìm con đường của mình.

Mentor không phải là người sở hữu chân lý. Mentor không đưa ra câu trả lời. Thay vào đó, mentor sẽ đặt câu hỏi khiến bạn tự tìm ra câu trả lời. Mentor giúp bạn rèn luyện năng lực đặt câu hỏi đúng, và năng lực đó là chìa khóa cho việc học tập suốt đời. Những gì mentor không làm được cho bạn, họ sẽ tìm và kết nối bạn với người phù hợp, người mà họ đã chọn kỹ. Bằng cách đó, vốn cộng đồng (social capital) của bạn sẽ tăng dần. Mentor giúp bạn biến mỗi thất bại thành một bài học.

Anh Phan Phương Đạt – Giám đốc Trường Đại học Trực tuyến FUNiX

Bố mẹ có thể là mentor được không? Có thể, nhưng hiếm, vì họ luôn thấy bạn như họ muốn hay không muốn, chứ không thấy bạn như bạn là. Họ yêu thương bạn cho nên sẽ tạo sức ép cho bạn, cho là họ – chứ không phải bạn – mới biết bạn cần gì. Vì thế nên có những thứ bạn giấu không kể với bố mẹ. Mentor không cần yêu thương, mà cần sự tin cậy của hai người bạn thân.

Thầy cô thì sao? Có những thầy cô là mentor, nhưng ít. Vì đa số thầy cô chỉ chú ý đến môn học của bạn chứ không phải con người bạn. Nhiều thầy cô sẽ nhét bạn vào một cái khung cho trước, có thể do chương trình quy định, có thể cả do chính họ (với lợi thế tuổi tác và uy quyền). Mọi suy nghĩ, hành động vượt ra cái khung đó sẽ bị điều chỉnh ngay lập tức. Là “người lái đò”, họ sẽ đặt bạn vào một cái ghế và chở bạn đến bến, nhưng chắc gì đó là cái bến hay cái ghế mà bạn cần? Có những người còn thích “dìu dắt” bạn nữa – vậy thì lúc nào bạn sẽ tự đi?

Tìm mentor phù hợp cho con là việc mà bố mẹ nên làm, nếu họ cảm thấy không đảm nhận vai trò này được. Nên bắt đầu tìm khi đứa trẻ vào tuổi vị thành niên (13-19 tuổi), khi chúng đang mày mò trả lời câu hỏi “Tôi là ai? Tôi có thể trở thành ai?” (theo Erikson). Trong thời đại quan hệ xã hội thay đổi quá nhanh bởi công nghệ, vai trò mentor sẽ ngày càng cần. Vài năm nữa bớt bận, chắc tôi cũng sẽ thử làm xem sao. Có ai đặt hàng không ?

Phan Phương Đạt – Giám đốc FUNiX