Những người mới sử dụng hệ điều hành Linux có thể cài đặt các gói theo cách tiết kiệm thời gian và công sức. Canonical, công ty mẹ của Ubuntu, là đơn vị đầu tiên triển khai snaps, một phần mềm không có phần phụ thuộc (dependency) có thể sử dụng trên nhiều bản phân phối.

Cùng với Snap là sự xuất hiện của Flatpak, một hệ thống gói đa năng khác, được viết bằng C. Được coi là một tiện ích quản lý gói, nó cho phép người dùng cài đặt và chạy các ứng dụng trong một môi trường cô lập.

Các thuật ngữ cơ bản

Giống như Snap, Flatpak hướng đến việc đơn giản hóa việc quản lý phần mềm trên các bản phân phối Linux. Dưới đây là một số thuật ngữ phổ biến:

• Flatpak: Đây là một hệ thống được sử dụng để xây dựng, phân phối và chạy các ứng dụng desktop sandbox trên Linux.
• Runtime (Thời gian chạy): Thời gian chạy còn được gọi là nền tảng vì chúng hoạt động như các nền tảng tích hợp để cung cấp các tiện ích cơ bản cần thiết cho Flatpak hoạt động.
• Flatpak application (Ứng dụng Flatpak): Đây là những ứng dụng mà người dùng có thể cài đặt bằng lệnh flatpak trên máy tính của họ.

*Sandbox là một kỹ thuật giúp cô lập các ứng dụng, giúp bảo vệ và không cho các phần mềm độc hại xâm nhập vào máy tính, điện thoại để hạn chế hỏng hệ thống máy hoặc rò rỉ các thông tin cá nhân.

Ưu điểm của việc sử dụng Flatpak

• Tính phổ biến: Flatpak, với tư cách là một trình quản lý dịch vụ tiện ích, cho phép người dùng cài đặt và chạy các ứng dụng ảo trên hầu hết mọi desktop Linux. Điều này sẽ bao gồm mọi bản phân phối không phải GNU, hệ điều hành chỉ đọc, bản phân phối không có hệ thống hoặc các kiến ​​trúc khác.
• Thúc đẩy đổi mới: Flatpak thúc đẩy các nhà bảo trì các bản phân phối để giúp các lập trình viên tập trung vào các mục tiêu đổi mới của họ.
• Tính ổn định: Bất kỳ sự cố nào trong một ứng dụng không làm cho hệ thống bị hỏng. Điều này là do thời gian chạy Flatpak được cô lập và không can thiệp vào hoạt động của hệ thống.
• Cài đặt không cần root: Bạn không cần có các đặc quyền nâng cao khi cài đặt ứng dụng/thời gian chạy Flatpak.
• Ứng dụng sandbox: Một trong những mục tiêu chính của Flatpak là cải thiện bảo mật hệ thống bằng cách cô lập các ứng dụng với nhau. Các ứng dụng được sandbox và chạy trong các silo riêng biệt.

Cài đặt Flatpak trên bản phân phối Linux

Có nhiều cách khác nhau để cài đặt Flatpak, tùy thuộc vào bản phân phối Linux mà bạn sử dụng.

Cài đặt Flatpak là một quy trình gồm hai bước. Bước đầu tiên bao gồm cài đặt Flatpak thông qua trình quản lý gói. Bước thứ hai bao gồm thêm Flathub – kho lưu trữ của Flatpak, từ đó bạn có thể cài đặt các ứng dụng khác nhau.

Đây là cách bạn có thể cài đặt gói trên các bản phân phối Linux khác nhau:

Trên Ubuntu và Mint

Theo mặc định, Flatpak hỗ trợ Ubuntu 18.04, Mint 19.3 và các phiên bản mới hơn của chúng. Bạn có thể cài đặt gói trên Ubuntu và Linux Mint bằng APT:

sudo apt install flatpak

Trên Debian và các bản phân phối dựa trên Debian

Để cài đặt Flatpak trên các bản phân phối dựa trên Debian như Elementary và Zorin, bạn cần thêm PPA vào hệ thống của mình trước khi tải xuống gói:

sudo add-apt-repository ppa:alexlarsson/flatpak
sudo apt update
sudo apt install flatpak

Bạn cũng có thể sử dụng các lệnh được đề cập ở trên để cài đặt Flatpak trên Ubuntu.

Trên Red Hat và Fedora

Để cài đặt trên các bản phân phối dựa trên RHEL như Fedora và CentOS, hãy chạy lệnh sau:

sudo dnf install flatpak

Ngoài ra, bạn cũng có thể sử dụng trình quản lý gói YUM:

sudo yum install flatpak

Trên OpenSUSE

Đưa ra lệnh sau để cài đặt Flatpak trên OpenSUSE:

sudo zypper install flatpak

Trên ArchLinux/Manjaro

Để cài đặt gói trên Arch Linux và các bản phân phối dẫn xuất của nó, hãy chạy lệnh sau:

sudo pacman -S flatpak

Thêm kho lưu trữ Flathub trong Linux

Bước tiếp theo là thêm Flathub, kho lưu trữ (repository) của Flatpak, để bạn có thể tải xuống và cài đặt các ứng dụng từ một trong những kho phổ biến và được sử dụng rộng rãi nhất của nó.

Để thêm kho lưu trữ trên Linux , hãy chạy lệnh sau:

flatpak remote-add --if-not-exists flathub https://flathub.org/repo/flathub.flatpakrepo

Cách sử dụng Flatpak trên Linux

Việc sử dụng Flatpak khá giống với việc sử dụng các trình quản lý gói khác trên Linux. Bạn có thể tìm kiếm và cài đặt các ứng dụng từ kho lưu trữ Flathub bằng công cụ dòng lệnh Flatpak.

Tìm kiếm ứng dụng trên Flathub

Trước khi bắt đầu cài đặt ứng dụng, bạn có thể kiểm tra xem một ứng dụng nhất định có sẵn trong kho lưu trữ hay không. Định dạng mặc định cho lệnh này là:

flatpak search application-name

Ví dụ: chúng ta hãy tìm kiếm Spotify và cài đặt nó nếu nó có sẵn.

flatpak search spotify

Các giá trị kết quả sẽ hiển thị ID ứng dụng, phiên bản, nhánh và điều khiển từ xa cùng với mô tả về phần mềm.

Cài đặt các gói bằng Flatpak

Cú pháp cơ bản để cài đặt ứng dụng bằng Flatpak là:

flatpak install remotes applicationID

Ví dụ: để cài đặt Spotify, bạn có thể sử dụng:

flatpak install flathub com.spotify.Client

Khởi chạy một ứng dụng

Sử dụng định dạng lệnh sau để khởi chạy ứng dụng:

flatpak run applicationID

Ví dụ:

flatpak run com.spotify.Client

Lệnh này sẽ khởi chạy ứng dụng Spotify trên hệ thống của bạn.

Liệt kê các gói Flatpak đã cài đặt

Hãy tiến thêm một bước nữa. Để nhận danh sách tất cả các gói Flatpak được cài đặt trên hệ thống của bạn:

flatpak list

Cập nhật các gói đã cài đặt

Để cập nhật các gói Flatpak trong hệ thống của bạn, hãy chạy:

flatpak update

Nếu tất cả các gói đều đã được cập nhật, sẽ không có thay đổi mới nào sau khi chạy lệnh nói trên.

Gỡ cài đặt phần mềm bằng Flatpak

Nếu bạn đã cài đặt một ứng dụng và không muốn giữ lại ứng dụng đó nữa, bạn có thể gỡ cài đặt thành công bằng phương pháp uninstall. Cú pháp mặc định của lệnh là:

flatpak uninstall applicationID

Vì chúng ta vừa cài đặt Spotify, hãy thử gỡ cài đặt ứng dụng này bằng cách nhập:

flatpak uninstall com.spotify.Client

Kích hoạt Kho lưu trữ GNOME

Cũng giống như Flathub, kho lưu trữ GNOME chứa tất cả các ứng dụng cốt lõi của GNOME. Bản thân kho lưu trữ trung tâm có hai phiên bản: stable và nightly. 

Thêm kho lưu trữ ổn định GNOME

Sử dụng wget để tải xuống các khóa GPG cho kho lưu trữ:

wget https://sdk.gnome.org/keys/gnome-sdk.gpg

Thêm kho lưu trữ GNOME Flatpak vào hệ thống của bạn bằng cách sử dụng remote-add:

sudo flatpak remote-add --gpg-import=gnome-sdk.gpg --if-not-exists gnome-apps https://sdk.gnome.org/repo-apps/

Để cài đặt phiên bản nightly, hãy đưa ra các lệnh sau:

wget https://sdk.gnome.org/nightly/keys/nightly.gpg
sudo flatpak remote-add --gpg-import=nightly.gpg --if-not-exists gnome-nightly-apps https://sdk.gnome.org/nightly/repo-apps/

Liệt kê kho lưu trữ từ xa

Để liệt kê tất cả các kho lưu trữ từ xa đã định cấu hình:

flatpak remotes

Lệnh trên sẽ liệt kê các kho bạn đã thêm vào hệ thống của mình. Nó cũng sẽ hiển thị nếu kho lưu trữ là bản cài đặt trên toàn hệ thống hoặc chỉ dành riêng cho một số người dùng.

Xóa kho lưu trữ Flatpak

Cú pháp cơ bản để xóa kho lưu trữ là:

sudo flatpak remote-delete remote-name

… trong đó remote-name là tên của kho lưu trữ từ xa.

Ví dụ: để xóa kho lưu trữ Flathub khỏi hệ thống của bạn:

sudo flatpak remote-delete flathub

Sửa chữa cài đặt Flatpak

Sử dụng lệnh repair để sửa chữa cài đặt Flatpak trên hệ thống của bạn:

sudo flatpak repair

Lệnh này mất một ít thời gian để chạy, vì vậy hãy kiên nhẫn và đợi lệnh thực thi đầy đủ.

Ngừng một quy trình Flatpak

Để loại bỏ bất kỳ quy trình Flatpak nào, trước tiên, hãy kiểm tra quy trình nào đang chạy:

sudo flatpak ps

Để kết thúc một quá trình:

sudo flatpak kill applicationID

Để kiểm tra xem hệ thống đã ngắt quá trình thành công hay không:

sudo flatpak ps

Tận dụng tối đa các lệnh của Flatpak

Là người mới bắt đầu, bạn có thể sẽ cảm thấy choáng ngợp bởi các thuật ngữ, biệt ngữ và hàng tấn lệnh khác nhau có sẵn trong các bản phân phối Linux. Tuy nhiên, Flatpak làm cho cuộc sống của bạn dễ dàng hơn bằng cách cho phép bạn cài đặt các ứng dụng một cách an toàn và bảo mật.

Dịch từ: https://www.makeuseof.com/flatpak-for-beginners/

Vân Nguyễn