Trong vài năm qua, các công ty lớn như Facebook, Google và Amazon đã giành nhiều kiểm soát trực tuyến hơn. Mỗi nền tảng đều có mục tiêu và kế hoạch thu lợi từ chúng ta theo cách này hay cách khác .
Tuy nhiên, Web5 (Web phi tập trung) lấy đi sức mạnh của các gã khổng lồ công nghệ và trao nó cho bạn và những người dùng khác.
Web5 là gì và nó hoạt động như thế nào?
Web5 là một sự phát triển gần đây trong công nghệ blockchain và được coi là một bản nâng cấp từ Web3. Nó là một nền tảng cung cấp cho bạn quyền kiểm soát dữ liệu của mình.
Cựu CEO Twitter Jack Dorsey đã giới thiệu ý tưởng về Web5 vào tháng 6/2022. Mục đích chính của nền tảng này là cho phép bạn kiểm soát thông tin và dữ liệu cá nhân của mình.
Web5 là một internet phi tập trung hơn so với các phiên bản trước đó vì nó sử dụng một thiết kế khác cho hoạt động của mình. Nó tương tự như một trợ lý ảo, được thiết kế để bạn kết nối hơn với mạng,
Web5 sẽ được cấu trúc bằng cách sử dụng các nút Web phi tập trung (Decentralized Web Nodes, hay DWN) có thể tự lưu trữ. Người dùng web có thể tự vận hành mà không cần thông qua bên trung gian. Một cải tiến trong Web5 là sự lựa chọn để công khai dữ liệu và thông tin cá nhân nằm trong tay người dùng.
Ba tính năng chính của Web5
Mỗi phiên bản phát triển web đều có các tính năng làm cho nó trở nên độc đáo so với các phiên bản trước. Web5 cũng có ba tính năng đặc biệt biểu thị những cải tiến lớn của nó so với các phiên bản web trước.
1. Thông tin xác minh danh tính
Thông tin xác minh danh tính cho phép bạn quyền truy cập độc quyền vào dữ liệu của mình mà không cần sự tham gia của một số bên thứ ba khác như trong Web3. Đặc tính này của Web5 được gọi là quyền tự chủ của người dùng.
Thông tin xác minh danh tính là đại diện số hóa cho danh tính của bạn và rất cần thiết để bạn xác định danh tính của mình mà không cần sự tham gia của bên trung gian. Nó cũng tương tự như các phương tiện nhận dạng truyền thống được dùng trong thế giới thực như hộ chiếu, CMND hoặc bằng lái xe.
Sự khác biệt là phương tiện nhận dạng trong Web5 là nó được ký điện tử và có thể xác minh được. Bạn có thể xây dựng thông tin xác minh danh tính của mình trên mạng và sử dụng chúng trên bất kỳ nền tảng nào yêu cầu xác minh danh tính.
2. Các nút web phi tập trung
Các nút Web phi tập trung (Decentralized Web Nodes, hay DWN) chủ yếu chịu trách nhiệm về sự tương tác giữa người dùng trong Web5. Chúng hoạt động giống như đơn vị lưu trữ dữ liệu do người dùng kiểm soát chứ không phải là một thực thể khác như các phiên bản web trước đây.
Sự phân quyền của các nút này giúp loại bỏ nhu cầu với các nền tảng khác như Twitter hoặc Facebook, vốn hiện tại có quyền truy cập vào thông tin cá nhân và công khai của bạn.
3. Định danh phân cấp
Số nhận dạng phi tập trung (Decentralized Identifiers, hay DID) hoạt động như CMND để bạn vận hành phiên bản online của chính mình một cách liền mạch. Những danh tính này do người dùng tạo ra và là duy nhất với mỗi người.
Chúng làm việc với thông tin xác minh danh tính để cho phép bạn xác định danh tính của mình khi cần thiết. Đây là thành phần duy nhất của Web5 tiếp xúc với một blockchain công khai, dù nó không cần được lưu trữ trên blockchain. Các DID khác nhau có mức độ phân quyền khác nhau, tùy thuộc vào chuỗi công khai đang được sử dụng.
Web 3 khác gì với Web 5?
Các hoạt động cơ sở của Web5 cũng tương tự như Web3 vì chúng đều hướng đến tạo ra một web do người dùng sở hữu và thân thiện với người dùng. Tuy nhiên, chúng cũng có những điểm khác biệt.
1. Mạng lưới giao dịch
Web3 hoàn thành các giao dịch trên mạng của mình bằng cách sử dụng DApp (ứng dụng phi tập trung) và các hợp đồng thông minh. Hồ sơ của mọi giao dịch được lưu trữ và công khai trên chuỗi khối.
Điều này khác với Web5 vì Web5 hoạt động độc lập với các blockchains công khai. Bên cạnh DWN, Web5 sử dụng Ứng dụng web phi tập trung (Decentralized Web Applications, hay DWA) không được xây dựng trên blockchain để tạo thành mạng giao dịch của nó.
2. Lưu trữ dữ liệu
Dữ liệu trong Web3 được lưu trữ trên mạng công cộng bằng các công cụ như Hệ thống tệp liên hành tinh (Interplanetary File System, hay IPFS) mà bạn và những người dùng web khác có thể truy cập.
Web5 đặt quyền lực này vào tay bạn với việc sử dụng DWN. Bạn tự lưu trữ dữ liệu của bản thân và cũng có thể quyết định thông tin nào được công khai.
Web 5: Internet phi tập trung mà chúng ta cần
Mặc dù vẫn chỉ là một dự án đang chờ hoàn thành nhưng Web 5 đã cho thấy tiềm năng to lớn trong hệ sinh thái web. Theo thời gian, nó sẽ trở thành internet được sử dụng trên toàn cầu vì nó đặt nhiều quyền kiểm soát hơn đối với cuộc sống online của chúng ta trong tay của chính chúng ta.
Vân Nguyễn
Dịch từ: https://www.makeuseof.com/what-is-web5/
Bình luận (0
)