Gen Z học AI – Đón đầu xu hướng công nghệ, làm chủ tương lai

Gen Z – thế hệ sinh ra trong lòng cách mạng công nghệ – lớn lên cùng điện thoại thông minh, mạng xã hội và những cú lướt chạm là thành thạo. Họ là những người bắt trend nhanh, sáng tạo không ngừng, dám nghĩ khác, làm khác. Nhưng trong chính sự năng động ấy, một câu hỏi đang hiện ra rõ ràng hơn bao giờ hết: Liệu Gen Z chỉ đang dùng công nghệ… hay đã sẵn sàng làm chủ công nghệ?

Khi trí tuệ nhân tạo (AI) bùng nổ, tạo nên làn sóng thay đổi sâu rộng trên toàn cầu, một khoảng cách mới đang xuất hiện: khoảng cách giữa những người hiểu AI và những người bị AI dẫn dắt. Theo khảo sát của LinkedIn năm 2024, hơn 80% nhà tuyển dụng đánh giá cao ứng viên có tư duy ứng dụng AI, nhưng chỉ khoảng 17% sinh viên Gen Z tại Đông Nam Á cho biết họ từng học hoặc thực hành AI một cách bài bản.

Con số ấy cho thấy một nghịch lý: Gen Z rất giỏi sử dụng công nghệ, nhưng phần lớn mới chỉ dừng lại ở việc dùng công cụ, chưa thật sự hiểu cách công nghệ – đặc biệt là AI – đang vận hành và thay đổi thế giới việc làm từng ngày.

Sự xuất hiện của ChatGPT, Midjourney, Copilot, Pictory… chỉ trong chưa đầy 2 năm qua đã đặt ra yêu cầu mới: sinh viên và người trẻ cần biết ứng dụng AI như một kỹ năng sống, không chỉ để bắt trend mà để nâng cao năng suất học tập, làm việc, và quan trọng hơn – tạo lợi thế cạnh tranh trong thời đại công nghệ dẫn dắt.

Bài viết này sẽ cùng bạn nhìn lại vai trò của Gen Z trong bối cảnh AI đang bùng nổ, vì sao học AI không còn là lựa chọn mà đã trở thành điều bắt buộc, và quan trọng nhất – Gen Z nên bắt đầu từ đâu để không bị tụt lại phía sau trong chính cuộc chơi của thế hệ mình.

1. Gen Z là ai trong cuộc đua công nghệ?

Gen Z – thế hệ sinh từ khoảng năm 1997 đến 2012 – là những người đầu tiên lớn lên cùng mạng xã hội, smartphone và internet tốc độ cao. Họ không phải là những người “chuyển đổi số”, mà sinh ra đã “số hóa” – học online từ nhỏ, xem YouTube thay vì TV, trò chuyện qua emoji, voice và meme hơn là gọi điện.

Thế hệ này có những đặc điểm nổi bật: nhanh nhạy, thích khám phá, học nhanh, đa nhiệm và luôn khát khao thể hiện cá tính. Trong môi trường số, Gen Z có thể trở thành nhà sáng tạo nội dung, lập trình viên, doanh nhân online hoặc đơn giản là những người biết tận dụng công nghệ để giải quyết mọi vấn đề hàng ngày.

Tuy nhiên, chính vì tiếp xúc công nghệ quá sớm và quá nhiều, nhiều bạn Gen Z lầm tưởng việc “biết dùng công cụ” đồng nghĩa với “hiểu công nghệ”. Biết cách chỉnh ảnh bằng app, quay video TikTok, tạo slide đẹp mắt bằng Canva… là kỹ năng phổ biến – nhưng điều đó khác xa với việc hiểu cách công nghệ vận hành, đặc biệt là AI – công nghệ đang định hình lại cả thế giới việc làm.

Theo một khảo sát gần đây của TopCV Việt Nam, gần 70% sinh viên Gen Z cho rằng AI “quan trọng” nhưng chưa từng học chính thức, chủ yếu chỉ dùng thử các ứng dụng như ChatGPT để “cho vui” hoặc “chống cháy”. Trong khi đó, một nghiên cứu của IBM cho biết tỷ lệ doanh nghiệp Việt Nam áp dụng AI trong vận hành đã tăng gấp đôi chỉ trong vòng 3 năm qua, kéo theo nhu cầu rất lớn về nhân sự có tư duy công nghệ.

Điều này tạo nên một khoảng cách: giữa năng lực bắt trend cực nhanh của Gen Z và năng lực thực sự làm chủ công nghệ, khoảng cách đó đang là rào cản nếu họ muốn trở thành người dẫn đầu thay vì người theo sau.

Trong cuộc đua công nghệ hiện nay, Gen Z không thể chỉ là người tiêu dùng thông minh – họ cần trở thành người sử dụng chủ động, người tạo ra xu hướng, và nếu đủ nhanh – người dẫn dắt thời đại AI.

>>>Xem thêm: Khóa học làm slide AI cho sinh viên – Thành thạo kỹ năng trình bày hiện đại cùng FUNiX

2. AI là gì và vì sao đang dẫn đầu mọi xu hướng?

Trong vài năm trở lại đây, AI (trí tuệ nhân tạo) không chỉ là đề tài của các hội thảo công nghệ hay phòng lab nghiên cứu. AI đang trở thành một phần quen thuộc trong cuộc sống hàng ngày – từ video bạn thấy trên TikTok, gợi ý nội dung trên Netflix, đến chatbot tư vấn trên các trang mua sắm online, hay những email bạn viết bằng gợi ý của ChatGPT. AI đang hiện diện… ở khắp nơi.

AI là gì?

AI – viết tắt của Artificial Intelligence – là công nghệ mô phỏng khả năng tư duy, học hỏi và giải quyết vấn đề của con người. Thay vì chỉ làm theo lệnh lập trình sẵn, AI có thể tự phân tích dữ liệu, rút kinh nghiệm từ hành vi người dùng và đưa ra phản hồi có tính “hiểu biết”.

Trong AI có nhiều nhánh nhỏ như:

• Machine Learning (học máy): dạy máy học từ dữ liệu để đưa ra dự đoán.
• Deep Learning (học sâu): sử dụng mạng nơ-ron mô phỏng não người để xử lý thông tin phức tạp.
• Natural Language Processing (Xử lý ngôn ngữ tự nhiên): giúp AI “hiểu” và “nói” ngôn ngữ con người.

Nghe có vẻ hàn lâm, nhưng trên thực tế, bạn đang sử dụng AI mỗi ngày – đôi khi không nhận ra.

AI đang ở đâu trong cuộc sống Gen Z?

• TikTok: Dùng AI để hiểu sở thích người dùng và gợi ý video phù hợp sau vài giây lướt đầu tiên.
• Spotify/Netflix: Gợi ý nhạc/phim theo gu của bạn nhờ AI phân tích hành vi nghe/xem.
• Google Search: Dùng thuật toán AI để dự đoán bạn muốn hỏi gì trước cả khi bạn gõ xong câu.
• ChatGPT, Gemini: Hỗ trợ viết nội dung, làm bài tập, lên ý tưởng, phản biện…
• Canva AI, Midjourney, Pictory: Tạo hình ảnh, video, slide, thiết kế mà không cần kỹ năng chuyên sâu.

Đây không còn là những công cụ “tương lai” – mà là công cụ “hiện tại”. Và điều quan trọng hơn: AI không chỉ thay đổi cách bạn học và giải trí, mà còn định hình lại cách bạn làm việc – thậm chí định hình cả công việc bạn có thể làm.

Tại sao AI là xu hướng không thể bỏ lỡ?

Theo báo cáo của World Economic Forum, AI nằm trong top 3 công nghệ tác động mạnh nhất đến thị trường lao động trong thập kỷ tới. Nhiều công việc cũ sẽ biến mất, đồng thời các vị trí mới – như AI Prompt Specialist, Data Analyst, AI Content Creator – sẽ trở thành xu thế tuyển dụng chính.

Với tốc độ phát triển hiện tại, AI không còn là “một lựa chọn để học thêm”, mà đang dần trở thành nền tảng cơ bản để bạn tồn tại và phát triển trong thế giới việc làm số.

Và Gen Z, thế hệ sinh ra cùng công nghệ, không thể đứng ngoài làn sóng ấy.

>>>Xem thêm: Học AI cơ bản cho học sinh – Khởi đầu sớm, lợi thế lớn

3. Học AI có khó không? Gen Z bắt đầu từ đâu?

Một trong những rào cản lớn nhất khiến nhiều bạn Gen Z chần chừ khi tiếp cận AI là… tưởng tượng rằng nó quá phức tạp. Chỉ cần nghe đến “trí tuệ nhân tạo”, “mô hình học sâu”, “machine learning” là nhiều người đã thấy “mỏi não” vì nghĩ đến những dòng code dày đặc hay công thức Toán cao cấp.

Sự thật là: bạn không cần phải giỏi Toán, cũng không cần biết lập trình để bắt đầu học và ứng dụng AI.

1. AI giờ không còn là chuyện của dân kỹ thuật

Hệ sinh thái AI ngày nay đang dịch chuyển mạnh mẽ sang hướng “dành cho tất cả mọi người”. Những công cụ AI bạn thường dùng – từ ChatGPT, Copilot, Canva AI đến Midjourney – đều được thiết kế để ai cũng có thể thao tác, chỉ cần bạn biết cách đặt câu hỏi, truyền đạt nhu cầu rõ ràng.

Vì vậy, học AI ngày nay không còn nghĩa là phải viết code hay xây mô hình. Mà là học cách:

• Giao tiếp hiệu quả với AI (Prompt Engineering)
• Biết chọn đúng công cụ cho từng mục tiêu
• Biết đánh giá và phản biện đầu ra AI tạo ra
• Biết ứng dụng AI vào ngành nghề, công việc của mình

2. Gợi ý lộ trình học AI cho Gen Z

Bước 1: Làm quen với khái niệm cơ bản về AI
Bạn có thể học trên các nền tảng miễn phí như:

• Google AI for Everyone
• Elements of AI
• Meta Blueprint (với AI cho ngành truyền thông, marketing)

Bước 2: Học cách sử dụng các công cụ AI ứng dụng

• ChatGPT, Claude, Gemini: trợ lý đa năng dùng cho viết nội dung, giải thích kiến thức, lập kế hoạch học tập.
• SlidesAI, Notion AI, Grammarly: tối ưu hóa học tập và viết báo cáo.
• Midjourney, D-ID, Pictory: tạo hình ảnh, video phục vụ sáng tạo nội dung.

Bước 3: Học chuyên sâu theo ngành nghề bạn theo đuổi
Ví dụ:

• AI cho Marketing: tạo content, phân tích insight, dự đoán xu hướng.
• AI cho Thiết kế: sinh hình ảnh, layout, sản phẩm mẫu.
• AI cho Giáo dục: tạo giáo án, đề thi, hệ thống đánh giá tự động.
• AI cho Kinh doanh: phân tích dữ liệu khách hàng, lập báo cáo tự động.

3. Học AI tại FUNiX – dành cho Gen Z không chuyên công nghệ

Tại FUNiX – nền tảng học công nghệ trực tuyến của FPT – có các khóa học thiết kế riêng cho sinh viên Gen Z không học chuyên ngành kỹ thuật.

• Khóa học “AI for Gen Z”: giúp bạn nắm tư duy nền tảng, hiểu cơ chế AI và biết ứng dụng ngay.
• Học 100% online, chủ động thời gian.
  Có mentor 1:1 đồng hành, giải đáp thắc mắc, hướng dẫn làm project.
• Dự án cuối khóa thực tiễn: bạn tạo ra sản phẩm có thể dùng ngay cho học tập, đi thực tập hoặc làm việc freelance.

Quan trọng nhất, các khóa học tại FUNiX không dạy lý thuyết khô khan. Mục tiêu là giúp bạn ứng dụng được ngay vào cuộc sống và công việc.

4. Học AI để tạo lợi thế cạnh tranh trong học tập và sự nghiệp

Thị trường việc làm đang thay đổi nhanh hơn bao giờ hết. Nhà tuyển dụng không còn hỏi: “Bạn học trường nào?”, mà ngày càng quan tâm đến: “Bạn giải quyết vấn đề ra sao?”, “Bạn có biết sử dụng công cụ để làm việc nhanh hơn, hiệu quả hơn không?” Trong bối cảnh đó, AI đang trở thành yếu tố quyết định giúp Gen Z nổi bật giữa đám đông.

1. Biết AI = Biết tối ưu bản thân

Một sinh viên biết dùng AI không chỉ học nhanh hơn mà còn thể hiện tư duy hiện đại, khả năng thích nghi và sự chủ động. Thay vì gõ tay từng dòng báo cáo, bạn có thể dùng ChatGPT để hỗ trợ xây dựng dàn ý. Thay vì cặm cụi làm slide, bạn có thể dùng SlidesAI để hoàn thành trong vài phút. Từ đó, bạn có thời gian đầu tư vào phần trình bày, sáng tạo, tư duy phản biện – những thứ máy chưa thay thế được.

Khi đi làm, những kỹ năng này thể hiện rõ rệt qua hiệu suất, cách giải quyết vấn đề và khả năng làm việc nhóm. AI không làm thay bạn – nhưng giúp bạn làm tốt hơn.

2. Hồ sơ cá nhân có chiều sâu và khác biệt

Trong một thị trường việc làm cạnh tranh, CV có dòng:
“Ứng dụng AI trong học tập và thực tập: sử dụng ChatGPT để tổng hợp tài liệu, Midjourney để thiết kế ý tưởng, SlidesAI để thuyết trình…”
hoặc portfolio có sản phẩm bạn thực hiện với sự hỗ trợ của AI – sẽ nổi bật hơn rất nhiều so với những hồ sơ truyền thống.

Với Gen Z – thế hệ được kỳ vọng làm chủ công nghệ – một hồ sơ thể hiện sự thành thạo AI là lời tuyên bố rõ ràng: bạn không chỉ “quen thuộc với thời đại số”, mà còn đủ năng lực để dẫn dắt nó.

3. Nhà tuyển dụng đang chủ động săn tìm nhân sự có tư duy AI

Theo báo cáo của Microsoft năm 2024, hơn 60% doanh nghiệp tại châu Á – Thái Bình Dương đã đưa AI vào hoạt động thường ngày, và gần 50% bắt đầu ưu tiên tuyển dụng nhân sự có kỹ năng sử dụng AI.

Tại Việt Nam, nhiều doanh nghiệp công nghệ, marketing, thương mại điện tử… đã bổ sung yêu cầu “biết sử dụng công cụ AI” trong mô tả công việc – kể cả với vị trí thực tập.

Bạn không cần là chuyên gia AI. Nhưng nếu bạn có tư duy công nghệ và biết cách khai thác AI để tạo giá trị, bạn đã đi trước một bước so với phần lớn ứng viên khác.

>>>Xem thêm: Học AI giúp sinh viên dễ xin việc tăng lợi thế cạnh tranh trong thị trường lao động mới

5. Gen Z – Học AI hôm nay để làm chủ ngày mai

Thế giới đang dịch chuyển không ngừng bởi công nghệ, và AI chính là tâm điểm của làn sóng ấy. Nó không chờ ai kịp thích nghi. Trong cuộc chơi mới này, người có kỹ năng ứng dụng AI không chỉ có lợi thế – mà còn có quyền lựa chọn công việc, cơ hội và con đường phát triển của chính mình.

Với lợi thế là thế hệ sinh ra cùng công nghệ, Gen Z đang nắm trong tay mọi công cụ để bứt phá. Nhưng để thực sự đi xa, cần hơn cả sự bắt trend – đó là tư duy làm chủ công nghệ, bắt đầu từ việc học và ứng dụng AI một cách thông minh.

Học AI không có nghĩa là phải trở thành kỹ sư trí tuệ nhân tạo. Mà là biết cách tận dụng AI để học tốt hơn, làm việc hiệu quả hơn, sáng tạo nhiều hơn – và trở thành phiên bản chuyên nghiệp hơn của chính bạn.

AI sẽ không thay thế bạn. Nhưng một người biết dùng AI có thể.

Vì thế, nếu bạn là Gen Z – đừng đợi thêm một năm, một kỳ học, hay một “thời điểm phù hợp” để bắt đầu. Thời điểm chính là bây giờ.

“Thế hệ Gen Z sẽ không bị công nghệ dẫn dắt… nếu họ biết học AI để tạo ra xu hướng.”

👉 Sẵn sàng làm chủ AI? Bắt đầu học ngay tại FUNiX với chương trình dành riêng cho Gen Z!
👉 Học 100% online – Có mentor đồng hành – Ứng dụng được ngay.
👉 Đăng ký khóa học AI cho Gen Z tại đây

Nguyễn Cúc