Web 2.0 sắp kết thúc. Nhưng Web 3.0 là gì và nó có gì khác?

• Web 3.0 trong ngành Báo chí: Kỷ nguyên mới của Kể chuyện Kỹ thuật số
• 4 công nghệ sẽ biến Web 3.0 trở thành hiện thực

Web 3.0 là thế hệ tiếp theo của World Wide Web.

Mặc dù web đã đạt được nhiều tiến bộ trong những năm qua, nhiều người dùng vẫn lo ngại về các giới hạn đặt ra bởi cấu trúc hiện tại của nó. Vì lý do này, ngày càng nhiều người tin rằng Web 3.0 cung cấp trải nghiệm vượt trội hơn. 

Bài viết này sẽ cung cấp mọi thứ bạn nên biết về Web 3.0.

Web như chúng ta đã biết

Từ năm 1991 đến đầu những năm 2000, hầu hết người dùng web là người tiêu dùng nội dung thụ động. Các trang web ở trạng thái tĩnh và chỉ để đọc, có nghĩa là người dùng internet gặp phải những hạn chế trong việc tương tác trực tuyến.

Trong những ngày đầu của Internet, nội dung được sử dụng từ các trang web tĩnh được lưu trữ bởi ISP (internet service provider – nhà cung cấp dịch vụ internet) hoặc các trang web như GeoCities. Thông tin được trao đổi với tốc độ nhanh hơn bao giờ hết, nhưng tính tương tác vẫn thấp.

Khi những tiến bộ trong công nghệ máy chủ diễn ra vào năm 1999, tốc độ kết nối internet tăng lên, làm cho quá trình chuyển đổi từ Web 1.0 sang Web 2.0 nhanh hơn.

Đầu những năm 2000 là buổi bình minh của Web 2.0 và khả năng tương tác tăng đột biến khi nhiều người dùng được trao quyền để tạo nội dung hơn. Các trang web truyền thông xã hội như MySpace và Facebook khuyến khích sự tương tác khi mọi người tạo ra các dạng nội dung khác nhau. Kỷ nguyên Web 2.0 phần lớn được định nghĩa bởi ba yếu tố: di động, mạng xã hội và đám mây.

Web 3.0 là gì

Tim Berners-Lee, người tạo ra World Wide Web, mô tả Web 3.0 là “đọc-viết-thực thi.” Nó là một phiên bản của web cung cấp cho người dùng sức mạnh để tạo và thực thi các công cụ và phần mềm, thay vì chỉ có thể sử dụng phần mềm tạo ra bởi người khác.

Web 3.0, khi vẫn còn sơ khai, hứa hẹn tạo ra các mạng mở hoàn toàn. Hơn nữa, nó bao gồm một số yếu tố có thể đóng vai trò là nền tảng cho sự thành công của nó: điện toán biên, mạng dữ liệu phi tập trung, đồ họa 3D và trí tuệ nhân tạo.

Semantic Web là một khái niệm được đề xuất trong những năm 1990 bởi các thành viên của World Wide Web Consortium. Nó hướng đến mục đích cung cấp ý nghĩa cho các từ để máy móc có thể đọc được nội dung trên web, giúp các chương trình chia sẻ, kết nối và tạo nội dung trên web dễ dàng hơn.

Với Semantic Web, các chương trình sẽ có thể tổ chức nhiều loại tập dữ liệu hơn để thực hiện các tác vụ.

Ví dụ, nhiều nội dung không được gắn thẻ, có nghĩa là các công cụ tìm kiếm phụ thuộc chủ yếu vào từ khóa để xác định nội dung có liên quan, dẫn đến kết quả tìm kiếm kém chính xác hơn. Việc tạo ra một ngôn ngữ chung trên internet sẽ giúp việc tổ chức, sáng tạo và sử dụng nội dung trở nên đáng tin cậy hơn.

Trí tuệ nhân tạo sẽ là một công cụ quan trọng để xây dựng web của tương lai. Semantic Web giúp trí tuệ nhân tạo dễ dàng thực hiện xử lý ngôn ngữ tự nhiên hơn, cho phép kết quả tìm kiếm nhanh hơn và chính xác hơn, bên cạnh nhiều lợi ích khác.

Thiết kế ba chiều sẽ được ưu tiên trong Web 3.0, giúp người dùng có được khả năng tương tác cao trong hướng dẫn bảo tàng và trò chơi máy tính. Sự chuyển đổi từ văn bản sang hiển thị trực quan có thể tạo thành một phần chính của phong trào Web 3.0.

Mạng lưới blockchain cung cấp các phương pháp lưu trữ và sử dụng dữ liệu mới. Mạng blockchain minh bạch, phi tập trung kết hợp với hệ thống đồng thuận của nó cho phép chia sẻ thông tin có thể xác minh được, dựa trên các quy tắc đã đồng ý được nhúng trong mã.

So sánh Web 2.0 và Web 3.0

Cấu trúc hiện tại của Internet dựa trên folksonomy, một phương pháp mà dữ liệu và nội dung kỹ thuật số được sắp xếp bằng cách sử dụng các thẻ (tag) và nhãn (label) do người dùng thêm vào để xác định nội dung.

Các trang web được liên kết và dữ liệu được chia sẻ giữa các trang web phần lớn phụ thuộc vào kiến ​​thức của cộng đồng về nội dung của chúng. Với Web 3.0, máy móc có thể nhận ra nhiều loại tập dữ liệu hơn để phân loại nội dung. Điều này giúp thu hút người dùng dễ dàng hơn với nội dung hữu ích hơn.

Những người trung gian trên Web 2.0 có xu hướng tập trung vào việc khai thác thông tin nhiều hơn là cung cấp giá trị cho người dùng. Họ nắm giữ mức quyền lực cao phi thường, khiến mọi người trên nền tảng của họ có nguy cơ mất dữ liệu cá nhân.

Ví dụ: Giao thức điều khiển truyền dẫn/Giao thức Internet (Transmission Control Protocol/Internet Protocol) giúp xác định cách máy tính của chúng ta yêu cầu dữ liệu từ các cơ sở dữ liệu khác nhau trên các máy chủ trên toàn thế giới. Một tỷ lệ đáng kể các cơ sở dữ liệu và máy chủ được đặt tập trung, đặt ra câu hỏi về mức độ kiểm soát của mọi người đối với dữ liệu của chính họ.

Các công cụ dành cho nhà phát triển cũng có tính tập trung cao ở chỗ chúng hầu như luôn thuộc sở hữu của các công ty tư nhân, bao gồm cả các API thuộc sở hữu của các công ty công nghệ lớn như Facebook.

Ngoài ra, các nền tảng mạng mà các nhà phát triển phụ thuộc vào để tạo các trang web và ứng dụng là riêng tư theo mặc định, có nghĩa là cần có hệ thống quyền phức tạp (thường được cấp bởi các công ty công nghệ lớn) để sử dụng mạng nhằm phát triển phần mềm. Điều này tạo nên một mạng khép kín với các quy tắc cứng nhắc.

Cấu trúc dữ liệu cơ bản của Internet phi tập trung (Web 3.0) dựa trên một blockchain chứ không phải cơ sở dữ liệu thông thường. Cấu trúc dữ liệu loại bỏ nhu cầu về tên người dùng và mật khẩu, đồng thời tính chất chống giả mạo của blockchain tạo điều kiện để các nhóm khác nhau hợp tác dễ dàng trong các dự án mở.

Các dự án có thể được lưu trữ trên đám mây phi tập trung và các trung tâm dữ liệu độc lập – một cấu trúc hoàn hảo cho các mạng và công cụ công cộng, có nghĩa là bất kỳ ai cũng có thể sử dụng các nền tảng đó mà không cần xin phép các công ty công nghệ lớn.

Tính minh bạch của mạng có nghĩa là có thể có một internet thực sự tự do vì việc kiểm duyệt hoặc đưa mã bất chính vào các ứng dụng sẽ trở nên khó khăn hơn nhiều. 

Web 3.0 đã có ở mặt chưa?

Như chúng ta biết, web đã phục vụ chúng ta rất tốt, cung cấp một biển thông tin vô tận để cải thiện cuộc sống hàng ngày.

Mặc dù vậy, nó đưa ra nhiều thách thức mà Web 3.0 có thể giải quyết. Mặc dù Web 3.0 có nhiều hứa hẹn, nhưng vẫn còn một chặng đường dài phía trước. Cần có sự đồng nhất hơn giữa các dự án Web 3.0 để trao đổi thông tin liền mạch. Ngoài ra, sẽ cần phải xây dựng nhiều cấu trúc hơn cho Web 3.0 để thực sự thành công.

Dịch từ: https://www.makeuseof.com/what-is-web-3-0-and-how-will-it-help-you/

Vân Nguyễn