Báo cáo thực trạng và xu hướng ngành STEM trong những năm tới

Ngành STEM (Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật và Toán học) không chỉ là một xu hướng, mà đang trở thành động lực chính thúc đẩy sự thay đổi mạnh mẽ trong mọi lĩnh vực của xã hội hiện đại. Từ việc giải quyết các vấn đề toàn cầu như biến đổi khí hậu và dịch bệnh, cho đến việc xây dựng những thành tựu công nghệ chưa từng có, ngành STEM không ngừng tạo ra cơ hội nghề nghiệp hấp dẫn, đặc biệt là trong bối cảnh chuyển đổi số mạnh mẽ hiện nay.

Vậy xu hướng ngành STEM trong những năm gần đây đang được biểu hiện như thế nào? Theo dõi ngay bài viết dưới đây để có cái nhìn cụ thể về ngành STEM.

1. Ngành STEM

STEM, viết tắt của Science, Technology, Engineering, and Mathematics (Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật và Toán học), là một lĩnh vực quan trọng trong nền kinh tế toàn cầu và trong sự phát triển của các quốc gia. Các ngành học thuộc lĩnh vực STEM không chỉ đóng vai trò trong việc thúc đẩy đổi mới sáng tạo mà còn giúp giải quyết những vấn đề toàn cầu, như biến đổi khí hậu, an ninh mạng, và cải thiện chất lượng cuộc sống. Xu hướng ngành STEM đã và đang có sự phát triển mạnh mẽ, tạo ra các cơ hội nghề nghiệp mới, đồng thời góp phần thay đổi cách thức hoạt động của các ngành công nghiệp.

>>> Xem thêm: STEM là gì? Triển vọng nghề nghiệp cho khối ngành STEM

2. Thực trạng ngành STEM hiện nay

Ngành STEM đã có sự phát triển mạnh mẽ trong những năm qua, đặc biệt là trong thời đại công nghệ số hiện nay. Dưới đây là một số dữ liệu và phân tích về thực trạng ngành STEM ở các lĩnh vực khác nhau:

2.1 Sự gia tăng nhu cầu nhân lực STEM

Theo báo cáo của Bureau of Labor Statistics (BLS), từ năm 2020 đến năm 2030, các công việc trong lĩnh vực STEM sẽ tăng trưởng nhanh hơn mức trung bình của toàn bộ nền kinh tế. Cụ thể:

• Công việc trong ngành STEM dự kiến sẽ tăng 8% trong giai đoạn này, nhanh hơn mức tăng trưởng trung bình là 5% của tất cả các ngành nghề khác.
• Các công việc trong ngành Kỹ thuật phần mềm (Software Engineering), Dữ liệu lớn (Big Data), và Trí tuệ nhân tạo (AI) dự báo sẽ có tốc độ tăng trưởng cao hơn rất nhiều. Ví dụ, số lượng việc làm trong ngành phát triển phần mềm dự kiến sẽ tăng 22% từ năm 2020 đến 2030.

2.2 Đầu tư vào giáo dục STEM

Việc đầu tư vào giáo dục STEM đang gia tăng mạnh mẽ, không chỉ từ các chính phủ mà còn từ các tổ chức giáo dục, công ty và tổ chức phi lợi nhuận. Theo báo cáo của National Science Foundation (NSF), đầu tư vào các chương trình giáo dục STEM tại Hoa Kỳ đã tăng lên đáng kể trong thập kỷ qua:

• Khoảng 8 triệu sinh viên theo học các ngành STEM tại các trường đại học của Mỹ vào năm 2020, chiếm hơn 40% tổng số sinh viên đại học.
• Chính phủ Hoa Kỳ đã đầu tư hơn 8,6 tỷ USD vào các chương trình giáo dục STEM trong năm tài chính 2021, và dự kiến con số này sẽ tiếp tục tăng trong những năm tới.

2.3 Sự thiếu hụt nhân lực STEM

Mặc dù có sự gia tăng trong số lượng sinh viên theo học STEM, tuy nhiên ngành này vẫn đang đối mặt với sự thiếu hụt nhân lực chất lượng cao. Theo Tổ chức Giáo dục và Kinh tế Quốc tế (OECD), một trong những thách thức lớn của các quốc gia hiện nay là làm thế nào để đào tạo và thu hút nhân tài STEM để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường.

• Chẳng hạn, tại Mỹ, 42% các công ty công nghệ cho biết họ gặp khó khăn trong việc tuyển dụng nhân viên kỹ thuật có trình độ cao.
• Tại các quốc gia châu Âu, sự thiếu hụt nhân lực STEM có thể gây ra thiệt hại lên đến 100 tỷ EUR mỗi năm do thiếu hụt nhân viên trong các lĩnh vực kỹ thuật số và công nghệ cao.

2.4 Phụ nữ trong ngành STEM

Mặc dù xu hướng ngành STEM đang có sự phát triển mạnh mẽ, nhưng sự thiếu hụt phụ nữ trong ngành này vẫn là một vấn đề lớn. Theo thống kê của UNESCO, chỉ khoảng 35% nữ sinh viên trên toàn cầu theo học các ngành STEM. Tại Mỹ, Phụ nữ chỉ chiếm 28% lực lượng lao động STEM, mặc dù họ chiếm khoảng 47% tổng số lao động của quốc gia này.

Các tổ chức, trường đại học, và các công ty công nghệ đang nỗ lực thúc đẩy sự tham gia của phụ nữ trong ngành STEM, với các chương trình học bổng, khuyến khích nghiên cứu và các hoạt động tăng cường sự hiện diện của nữ giới trong các lĩnh vực khoa học, công nghệ và kỹ thuật.

>>> Xem thêm: STEM là gì? Từ A-Z về ngành STEM cho người mới

3. Xu hướng ngành STEM trong những năm tới

3.1 Chuyển đổi số và công nghệ mới

Một trong những xu hướng nổi bật trong ngành STEM là sự chuyển đổi số và sự phát triển của các công nghệ mới. Các công nghệ như Trí tuệ nhân tạo (AI), Học máy (Machine Learning), Dữ liệu lớn (Big Data) và Internet vạn vật (IoT) sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ và trở thành những công nghệ chủ chốt trong các ngành công nghiệp. Theo McKinsey, AI có thể đóng góp 15,7 triệu tỷ USD cho nền kinh tế toàn cầu vào năm 2030, tương đương với 14% GDP toàn cầu.

• Trí tuệ nhân tạo và Học máy sẽ tạo ra những cơ hội lớn cho các kỹ sư, nhà khoa học dữ liệu, và các chuyên gia về AI. Từ việc phát triển các ứng dụng AI trong chăm sóc sức khỏe đến tự động hóa trong sản xuất, những công nghệ này sẽ định hình lại các ngành công nghiệp truyền thống.
• Blockchain sẽ tiếp tục được ứng dụng trong các ngành như tài chính, y tế, chuỗi cung ứng và bảo mật, tạo ra các cơ hội nghề nghiệp mới.

3.2 Sự phát triển của ngành y sinh và công nghệ sinh học

Ngành y sinh và công nghệ sinh học đang là một lĩnh vực quan trọng trong ngành STEM, đặc biệt trong bối cảnh đại dịch COVID-19. Các nghiên cứu trong các lĩnh vực như di truyền học, y học chính xác, và robot y tế sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ trong những năm tới. Thị trường y tế kỹ thuật số dự báo sẽ đạt 508,8 tỷ USD vào năm 2025, với sự tăng trưởng chủ yếu đến từ các công nghệ như y tế từ xa, hệ thống hỗ trợ quyết định và trí tuệ nhân tạo trong chẩn đoán.

3.3 Sự chuyển mình trong ngành năng lượng và môi trường

Bối cảnh biến đổi khí hậu và các yêu cầu bảo vệ môi trường khiến các ngành STEM liên quan đến năng lượng tái tạo, kỹ thuật môi trường, và kỹ thuật xanh trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Các công nghệ năng lượng tái tạo như năng lượng mặt trời, gió, và hydro xanh đang có sự phát triển mạnh mẽ. Đặc biệt, Năng lượng mặt trời đã giảm mạnh về giá thành trong suốt 10 năm qua, làm cho nó trở thành một lựa chọn khả thi cho các quốc gia trên toàn thế giới.

• Theo dự báo của IEA, việc sử dụng năng lượng tái tạo sẽ chiếm khoảng 30% tổng lượng điện năng toàn cầu vào năm 2025, và tạo ra nhu cầu lớn về các kỹ sư, nhà khoa học, và các chuyên gia trong lĩnh vực này.

3.4 Giáo dục STEM và đào tạo trực tuyến

Sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ cũng tạo ra những thay đổi lớn trong phương thức học và đào tạo. Các nền tảng giáo dục trực tuyến như Coursera, edX, Udemy, và LinkedIn Learning đang ngày càng trở thành các công cụ quan trọng trong việc đào tạo và nâng cao kỹ năng STEM.

• Coursera cho biết, số lượng khóa học liên quan đến STEM trên nền tảng này đã tăng hơn 100% trong 5 năm qua, và có hàng triệu người học từ khắp nơi trên thế giới đang tiếp cận với các khóa học STEM trực tuyến.

4. Kết luận

Xu hướng ngành STEM đang phát triển mạnh mẽ và sẽ tiếp tục có những bước nhảy vọt trong tương lai gần. Tuy nhiên, ngành này cũng đang đối mặt với nhiều thách thức, đặc biệt là sự thiếu hụt nhân lực chất lượng cao và sự không cân bằng giới tính trong các lĩnh vực STEM. Trong những năm tới, chúng ta sẽ chứng kiến sự phát triển vượt bậc của các công nghệ mới như AI, dữ liệu lớn, và công nghệ sinh học, đồng thời, những công nghệ này sẽ tạo ra cơ hội nghề nghiệp lớn, đóng góp mạnh mẽ vào sự phát triển kinh tế và xã hội toàn cầu.

Việc tiếp tục đầu tư vào giáo dục STEM, đặc biệt là trong các cộng đồng chưa được chú trọng và khuyến khích sự tham gia của phụ nữ trong các lĩnh vực này, sẽ là yếu tố quan trọng giúp ngành STEM phát triển bền vững và góp phần giải quyết các vấn đề toàn cầu trong tương lai.

Nguyễn Cúc