6 khái niệm cơ bản về công nghệ Blockchain mà bạn cần biết

Công nghệ Blockchain có thể nâng tầm các dịch vụ cơ bản cần thiết trong tài chính thương mại. Blockchain dựa trên mô hình sổ cái phân tán, số hóa và phi tập trung. Về bản chất, điều này mạnh mẽ và an toàn hơn so với các mô hình tập trung, độc quyền hiện đang được sử dụng trong hệ sinh thái thương mại.

Công nghệ Blockchain tạo ra một bản ghi khả thi, phi tập trung của các giao dịch – sổ cái phân tán – cho phép thay thế một cơ sở dữ liệu tổng thể duy nhất. Nó lưu giữ một bản ghi bất biến của tất cả các giao dịch, trở lại điểm ban đầu của một giao dịch. Đây còn được gọi là xuất xứ, rất cần thiết trong tài chính thương mại và cho phép các tổ chức tài chính xem xét tất cả các bước giao dịch và giảm rủi ro gian lận.

Ứng dụng của blockchain cũng cung cấp phương tiện thiết lập và chứng minh danh tính tốt hơn nhiều so với các hệ thống ngày nay. Công nghệ Blockchain giúp đơn giản hóa đáng kể việc chuyển giao trực tiếp các tài sản thương mại và tăng cường niềm tin vào nguồn gốc của chúng. Điều này đạt được thông qua việc cung cấp danh tính duy nhất, không thể giả mạo cho tài sản, cùng với hồ sơ bất khả xâm phạm về quyền sở hữu của chúng. Kết quả là tạo cơ hội cho các dịch vụ tài chính bổ sung dựa trên việc buôn bán hàng hóa vật chất.

1. Blockchain và Bitcoin không giống nhau

   

Nhiều người cho rằng blockchain và bitcoin giống nhau. Blockchain là công nghệ nền tảng của Bitcoin. Chúng liên quan chặt chẽ với nhau, nhưng chúng không hề giống nhau.

Vào năm 2008, Bitcoin được giới thiệu là một loại tiền kỹ thuật số không chịu kiểm soát do nghệ danh Satoshi Nakamoto tạo ra. Blockchain là giải pháp sổ cái được sử dụng để ghi lại một cách an toàn, tạo điều kiện thuận lợi cho việc sử dụng loại tiền mới này vì không có ngân hàng hoặc chính phủ nào tham gia giám sát hoặc kiểm soát các giao dịch. Như vậy, Bitcoin có thể được coi là trường hợp sử dụng đầu tiên tận dụng công nghệ blockchain. Dễ xảy ra sự nhầm lẫn giữa blockchain và bitcoin vì hai khái niệm này được giới thiệu cùng một thời gian.

Giao dịch Blockchain và Bitcoin

Kể từ khi công nghệ blockchain ra đời, nó đã được dự định được sử dụng như một giải pháp sổ cái trong nhiều ngành công nghiệp khác liên quan đến các tài sản ngoài tiền tệ. Các lĩnh vực này bao gồm chăm sóc sức khỏe với hồ sơ bệnh nhân, tài chính thương mại và chủ sở hữu hóa đơn hoặc đơn đặt hàng, cũng như bảo hiểm và người có quyền sở hữu nhà hoặc xe hơi.

Bitcoin được biết đến như một loại tiền điện tử và là loại tiền kỹ thuật số phi tập trung đầu tiên của loại hình này. Nó được đưa ra như một giải pháp mã nguồn mở để hoạt động mà không cần kho lưu trữ trung tâm hoặc quản trị viên duy nhất. Các giao dịch bitcoin được chuyển và lưu bằng cách sử dụng sổ cái phân tán trên mạng chia sẻ mở, công khai và ẩn danh. Blockchain là công nghệ cơ bản duy trì sổ cái giao dịch cho các giao dịch Bitcoin.

Ví dụ, công nghệ blockchain được sử dụng cho Bitcoin giúp ghi lại các giao dịch trên một sổ cái phân tán trên một mạng lưới người dùng. Công nghệ mã nguồn mở cho phép lưu trữ dữ liệu từ các giao dịch thành các khối. Mỗi khối bao gồm một bản ghi được đánh dấu thời gian về các giao dịch với mỗi khối được liên kết với khối trước đó, từ đó tạo ra một chuỗi. Thông tin được lưu trữ trên blockchain hoàn toàn minh bạch và vĩnh viễn mà không có khả năng thay đổi hoặc xóa dữ liệu giao dịch trước đó khỏi sổ cái phân tán. Đặc điểm và giải pháp này có thể được sử dụng để giải quyết nhiều vấn đề không hiệu quả trong các ứng dụng và ngành công nghiệp khác nhau. 

Mặc dù blockchain là một sự lựa chọn tuyệt vời cho một loại tiền kỹ thuật số, nó có thể được sử dụng để duy trì một dấu vết kiểm toán đáng tin cậy về quyền sở hữu của một loạt các loại tài sản. Đây có thể là cả tài sản vô hình (ví dụ: tài sản tài chính thương mại) và tài sản hữu hình (ví dụ: kim cương). Điều này tạo ra sự lựa chọn đa dạng gồm các ứng dụng blockchain cho nhiều lĩnh vực và tổ chức – bao gồm Marco Polo Network (trước đây gọi là TradeIX) tập trung vào ngành tài chính thương mại với các giải pháp chuyên dụng tận dụng công nghệ blockchain. 

2. Dữ liệu được lưu trữ trên blockchain là công khai
   

   

Tuyên bố này chỉ đúng một phần. Một số blockchain công khai được mở, mặc dù những blockchain khác chỉ có những người dùng được chỉ định được truy cập riêng tư. Trường hợp sử dụng sẽ xác định loại blockchain nào là cần thiết. Về cơ bản có ba loại blockchain.

Blockchain công khai 

Trong một blockchain công khai, người dùng có thể trở thành thành viên của mạng blockchain. Điều này có nghĩa là họ có thể lưu trữ, gửi và nhận dữ liệu sau khi tải xuống phần mềm được yêu cầu trên thiết bị của họ. Cho phép mọi người đọc và ghi dữ liệu được lưu trữ trên blockchain vì tất cả mọi người trên thế giới đều được truy cập. 

Một blockchain công khai là hoàn toàn phi tập trung. Các quyền đọc và ghi dữ liệu trên blockchain được tất cả những người dùng được kết nối chia sẻ như nhau, họ đi đến thống nhất trước khi bất kỳ dữ liệu nào được lưu trữ trên cơ sở dữ liệu. 

Ví dụ phổ biến nhất về blockchain công khai là Bitcoin. Đồng tiền kỹ thuật số cho phép người dùng sử dụng một nền tảng để thực hiện các giao dịch trực tiếp giữa chúng. 

Blockchain riêng tư 

Trong một blockchain riêng tư, quyền viết, gửi và nhận dữ liệu được một tổ chức kiểm soát. Các blockchain riêng tư thường được sử dụng trong một tổ chức với chỉ một số người dùng cụ thể được phép truy cập và thực hiện các giao dịch.

Tổ chức nắm quyền kiểm soát có quyền thay đổi các quy tắc của một blockchain riêng tư và cũng có thể từ chối các giao dịch dựa trên các quy tắc và quy định đã thiết lập của họ.

Ví dụ về loại blockchain này là một blockchain được một doanh nghiệp triển để cộng tác với các bộ phận khác hoặc một số người tham gia được ủy quyền. 

Blockchain liên hợp 

Một blockchain liên hợp, còn được gọi là blockchain được cấp phép có thể được coi là một mô hình kết hợp giữa sự tin cậy thấp của các blockchain công khai và mô hình thực thể có độ tin cậy cao duy nhất của các blockchain riêng tư. Thay vì cho phép mọi người dùng tham gia vào việc xác minh quy trình giao dịch hoặc phía bên kia chỉ cho phép một công ty duy nhất có toàn quyền kiểm soát, trong một blockchain liên hợp, một số bên được chọn đã được xác định trước. Nó chỉ cho phép một số người dùng hạn chế quyền tham gia vào quá trình đồng thuận.

Ví dụ, hãy tưởng tượng một nhóm hoặc mạng lưới gồm mười ngân hàng, mỗi ngân hàng được kết nối với mạng lưới blockchain. Trong ví dụ này, chúng ta có thể tưởng tượng rằng để một khối hợp lệ, bảy trong số mười ngân hàng phải đồng ý. 

Mặc dù có một số mức độ tập trung trong cấu trúc này, người dùng có thể cấp quyền đọc hoặc ghi cho người dùng khác. Điều này dẫn đến thiết kế phi tập trung một phần của các blockchain liên hợp. Tương tự như các blockchain riêng tư, các blockchain liên hợp đảm bảo quyền riêng tư của dữ liệu mà không cần hợp nhất quyền lực trong một tổ chức duy nhất. 

Một ví dụ về loại blockchain này là Marco Polo, đây là một sáng kiến ​​ngân hàng về tài chính thương mại được công nghệ blockchain của R3 hỗ trợ. 

3. Trên blockchain, thông tin riêng tư được hiển thị cho tất cả mọi người 

Mọi người thường nghĩ rằng tất cả thông tin và chi tiết giao dịch của họ được đăng trên blockchain là công khai, bởi sổ cái phân tán là công khai. Điều này là không đúng.

Mặc dù khả năng hiển thị phụ thuộc vào các trường hợp sử dụng khác nhau và công nghệ được triển khai. Thu hẹp phạm vi cho câu hỏi này – vì mục đích doanh nghiệp với doanh nghiệp, tất cả các giao dịch là riêng tư và chỉ hiển thị với các quyền thích hợp. Một công ty tận dụng blockchain để phân phối dữ liệu cho các nhà cung cấp của họ không có nghĩa là đối thủ cạnh tranh của họ có thể nhìn thấy các nhà cung cấp của họ hoặc những thứ họ đang mua. Các nhà cung cấp cũng không thể xem dữ liệu của các nhà cung cấp khác. Tất cả đều riêng tư và an toàn và các nhà cung cấp chỉ xem dữ liệu mà người mua đã cho phép họ xem.

Trong khi một số thông tin giao dịch có thể được công khai, những gì được lưu trữ trên sổ cái phân tán chỉ có số lượng giao dịch và một hash (hàm băm). Hash là một mã được tạo bằng cách chạy các chi tiết giao dịch thực tế thông qua một phương pháp mật mã. Do đó, không thể có quyền truy cập vào các thông tin khác về giao dịch.  

4.  Chỉ có một blockchain

Thuật ngữ blockchain thường được sử dụng để mô tả một công nghệ sổ cái, không phải một sản phẩm hoặc giải pháp cụ thể. Một giải pháp blockchain sẽ có các mẫu số chung giống nhau như được phân phối và củng cố bởi mật mã và có một số hình thức cơ chế đồng thuận.

Tuy nhiên, có nhiều blockchain khác nhau ở các phiên bản công khai, được cấp phép hoặc riêng tư. Ngày nay, có hàng chục giao thức khác nhau được coi là blockchain và có thể được phân loại là công nghệ sổ cái phân tán. Ví dụ như Ethereum, Corda từ R3, Fabric từ IBM và Ripple.

Trong đó có một số loại giống nhau, còn một số loại khác thì hoàn toàn khác. Mỗi giải pháp blockchain sẽ có những ưu và nhược điểm cụ thể cho mục đích sử dụng cụ thể, các trường hợp sử dụng và ứng dụng khác nhau.   

5. Hợp đồng thông minh là văn bản pháp lý

   

Thuật ngữ Hợp đồng thông minh dễ gây hiểu nhầm. Chúng không hề “thông minh” cũng không phải là “hợp đồng” thường được hiểu là tài liệu pháp lý. Thuật ngữ Hợp đồng thông minh được giới thiệu lần đầu tiên từ nhà nghiên cứu mật mã Nick Szabo vào năm 1994, về cơ bản đây là các tập lệnh hoặc mã phần mềm được các lập trình viên viết và triển khai trên một blockchain. Chúng được viết dưới dạng hướng dẫn giao dịch thường được kích hoạt bởi các sự kiện. Ví dụ: nếu hàng hóa đến kho của khách hàng trước ngày này, hãy thanh toán cho nhà cung cấp. Do đó, các công ty tự động cập nhật lô hàng và biên nhận Hợp đồng thông minh có thể tự động thực hiện các nhiệm vụ. Điều này giúp loại bỏ nhu cầu quản lý các quy trình kinh doanh thủ công tốn thời gian và tốn kém.

Hợp đồng thông minh là một chương trình kỹ thuật số tự động hóa việc thực hiện logic kinh doanh, nghĩa vụ và thỏa thuận.

Hợp đồng thông minh có thể được sử dụng để đại diện cho hầu hết mọi thứ – biên lai kho điện tử, trái phiếu, hóa đơn, đơn vị điện, đơn vị tiền tệ, hợp đồng tương lai, chia sẻ rủi ro, v.v. Những tài sản mã hóa duy nhất này có thể được tạo, giao dịch và giải quyết trong thời gian thực bởi người dùng trên mạng. Mỗi hợp đồng thông minh có thể được viết để bao gồm hầu hết mọi loại logic kinh doanh. Logic kinh doanh này có thể được thực thi tự động theo các điều khoản và điều kiện của thỏa thuận.

Khi các yếu tố đầu vào xảy ra, hợp đồng đáp ứng bằng cách thực hiện bất kỳ loại nghĩa vụ hoặc điều kiện nào theo logic của hợp đồng. 

• Tọa độ GPS cho biết tàu đến đúng cảng có thể tự động kích hoạt thanh toán cho người bán hàng hóa do tàu đó vận chuyển.
• Đầu vào của giá hiện tại của một hàng hóa nhất định có thể kích hoạt hợp đồng thông minh để bán một quyền chọn trên hàng hóa đó.
• Chữ ký của người mua trên hóa đơn có thể tạo ra nghĩa vụ thanh toán được tự động thực hiện vào ngày được chỉ định nếu và khi các điều kiện khác được đáp ứng.
• Một máy bán hàng tự động có thể trả tiền cho máy bay không người lái đã bổ sung nó sau khi hoàn thành việc mua lại và dựa trên hàng tồn kho mà nó đã được dự trữ.
• Tài sản thế chấp được chuyển cho chủ nợ khi có sự kiện vỡ nợ như đã nhận được trong hệ thống nộp đơn của tòa án. 

Như đã đề cập, Hợp đồng thông minh thường không phải là thỏa thuận pháp lý. Tuy nhiên, chúng có thể thực hiện các điều khoản dựa trên các thỏa thuận trước hoặc riêng biệt giữa các bên. Ngoài ra, vì các thỏa thuận pháp lý có xu hướng tuân theo một định dạng logic như if-this-then-that, tương tự như mã, các thỏa thuận trên giấy có thể được thay thế bằng các chương trình dựa trên máy tính tự động thực hiện các điều khoản của hợp đồng. Do đó, Hợp đồng thông minh đóng một vai trò quan trọng trong việc vận hành các mô hình blockchain. Cụ thể là khi các quy trình giữa các bên khác nhau có thể được tự động hóa bằng cách sử dụng các quy tắc tự động, các hợp đồng thông minh được nhúng, nhờ đó thực hiện các ý định hợp đồng của các bên đạt được tốc độ, sự rõ ràng và tính hiệu quả.  

6. Blockchain – một từ được sử dụng rộng rãi, không hơn không kém

Blockchain đầu tiên là một công nghệ thực có sẵn ngày nay. Hiện tại, blockchain đang được thử nghiệm với bằng chứng về các khái niệm (POC) trong nhiều ngành và khu vực khác nhau trên thế giới. Cũng nên nhớ rằng đây vẫn còn là những ngày đầu của công nghệ này. Một số nhà cung cấp blockchain như IBM và R3, đã phát hành phiên bản 1 của các giải pháp của họ vào năm 2017. Vì vậy, tất cả đều rất mới và đang xuất hiện ngay trước mắt chúng ta.

Thật vậy, blockchain được cho là một thuật ngữ được sử dụng quá mức và được đề cập hàng ngày trên nhiều phương tiện truyền thông và báo chí. Điều này không có nghĩa là nó chỉ là một từ thông dụng vì các con số đầu tư đã tự nói lên điều đó.

Trong năm 2016, hơn 280 triệu đôla đã được các công ty thị trường vốn chi cho công nghệ blockchain – với 90% ngân hàng Bắc Mỹ và Châu Âu đang khám phá các giải pháp blockchain. Trong cùng năm đó, hơn 1,4 tỷ đô la đã được đầu tư trên toàn cầu vào các công ty khởi nghiệp blockchain. Hiện nay, khoảng 50% các ngân hàng hàng đầu đang làm việc với một công ty công nghệ để tăng cường khả năng blockchain của họ.

Các khoản đầu tư vào công nghệ và các công ty mới nổi phù hợp với lợi ích tiềm năng về hiệu quả cho các tổ chức tài chính. Accenture kỳ vọng rằng có thể đạt được hơn 8 tỷ đôla trong khoản tiết kiệm hàng năm cho tám ngân hàng lớn nhất. Triển khai công nghệ blockchain giúp tiết kiệm 70% chi phí cho hoạt động kinh doanh và tiết kiệm 30-50% chi phí tiềm năng cho việc tuân thủ.

• Tìm hiểu khoá học Blockchain chuyên sâu, cam kết đầu ra ngay tại đây. 

Đọc thêm:

• Hướng dẫn về Blockchain cho người mới bắt đầu
• Cách thức hoạt động của một Public Blockchain
• Giải thích công nghệ Blockchain đứng sau tiền điện tử

Nguyễn Hải Nam

Dịch từ bài: 6 Essential Blockchain Technology Concepts You Need To Know