Làm thế nào để ngăn chặn các cuộc tấn công mạng trước khi chúng xảy ra? Một cách hiệu quả là tiến hành quét lỗ hổng bảo mật (Vulnerability Scanning). Điều này có nghĩa là gì? 

• 10 công cụ quét lỗ hổng bảo mật hàng đầu

Trong bối cảnh công nghệ thông tin và bảo mật hiện nay, việc bảo vệ hệ thống, mạng và dữ liệu là vô cùng quan trọng. Các tổ chức và doanh nghiệp luôn đối mặt với nguy cơ bị tấn công từ các hacker và phần mềm độc hại. Một trong những phương pháp hữu hiệu để phòng ngừa và giảm thiểu rủi ro từ các cuộc tấn công mạng là quét lỗ hổng bảo mật (Vulnerability Scanning). Vậy quét lỗ hổng bảo mật là gì, tầm quan trọng của nó ra sao và cách thức hoạt động của nó như thế nào? Cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.

1. Quét lỗ hổng bảo mật là gì?

Quét lỗ hổng bảo mật là một quy trình tự động xác định các lỗ hổng bảo mật trong ứng dụng web hoặc mạng (network) của bạn. Nó liên quan đến việc đánh giá máy tính, trang web và cấu trúc mạng bên trong và bên ngoài của bạn để phát hiện các điểm yếu về an ninh mạng, nhờ đó bạn có thể sửa chữa kịp thời trước khi chúng bị tội phạm mạng lợi dụng. 

Các lỗ hổng trong mạng của bạn là các lỗi hoặc điểm yếu có thể trở thành cổng vào cho các mối đe dọa mạng. Nếu không được kiểm soát, chúng có thể gây ra tác hại nghiêm trọng.

Các lỗ hổng bảo mật phổ biến bao gồm chèn SQL (SQL injection), xác thực bị hỏng, mật khẩu yếu, định cấu hình bảo mật sai và giả mạo yêu cầu chéo trang web (Cross-Site Request Forgery, hay CSRF)

>>> Xem thêm: Hướng dẫn đầy đủ về Bảo mật API cho người trong ngành

2. Tại sao cần quét lỗ hổng bảo mật?

Điểm yếu về bảo mật tồn tại ngay cả trong các hệ thống tinh vi nhất. Do đó, mạng của bạn có thể có một số lỗ hổng khiến nó dễ bị tấn công.

Không có văn hóa an ninh mạng lành mạnh (như cập nhật hệ thống và phần mềm), một điều khá phổ biến, cũng tạo cơ hội cho tội phạm mạng.

Nếu bạn định ngăn chặn rò rỉ dữ liệu hoặc giảm thiểu nguy cơ bị lợi dụng trực tuyến, bạn sẽ phải xác định, ưu tiên và khắc phục các lỗ hổng nghiêm trọng thông qua việc quét lỗ hổng liên tục. Nếu không được thực hiện thường xuyên, xác suất bạn tiếp xúc với tội phạm mạng sẽ tăng lên rất nhiều, do những kẻ tấn công phát triển mạnh khi có lỗ hổng trong hệ thống. 

Hãy coi những lỗ hổng này như những cánh cửa dẫn đến ngôi nhà của bạn. Nếu tất cả các cửa được khóa đúng cách, sẽ không có cơ hội cho những kẻ đột nhập vào. Để ngỏ một cánh cửa sẽ khiến bạn trở thành mục tiêu dễ dàng.

Nếu bạn không quét mạng của mình, tin tặc tìm kiếm các hệ thống và trang web dễ bị tấn công để khai thác có thể lấy thông tin cá nhân của bạn và sử dụng nó để kiếm tiền. 

Ngay cả những hacker không có tay nghề cao cũng có thể sử dụng một công cụ quét lỗ hổng để phát hiện điểm yếu và lợi dụng chúng. 

Phần lớn các cuộc xâm nhập không bị phát hiện cho đến khi quá muộn. Theo một số báo cáo về các xu hướng và các cuộc tấn công mạng, phải mất 56 ngày để phát hiện ra một cuộc tấn công. Vì vậy, điều cần thiết là bạn phải cập nhật các lỗ hổng mạng và nhanh chóng khắc phục chúng để ngăn chặn mạng của bạn bị xâm phạm.

3. Các phương pháp quét lỗ hổng bảo mật là gì?

Có hai phương pháp độc lập cần thiết để tiến hành quét lỗ hổng bảo mật: quét lỗ hổng bên trong và bên ngoài.

Quá trình quét nội bộ được thực hiện trong cơ sở hạ tầng mạng của bạn. Cần xem xét các máy chủ khác trên cùng một mạng để phát hiện các điểm yếu bên trong. Quá trình này phát hiện các vấn đề như phần mềm độc hại đã xâm nhập vào hệ thống của bạn hay chưa.

Mặt khác, quét bên ngoài được thực hiện bên ngoài mạng của bạn và kiểm tra các lỗ hổng đã biết trong thành phần mạng. Ở đây, mục tiêu là các thành phần CNTT như các port (cổng) mở và các ứng dụng web tiếp xúc với thế giới trực tuyến.

>>> Xem thêm: 7 Vấn đề bảo mật WordPress hàng đầu và cách khắc phục dành cho bạn

4. Các kiểu quét lỗ hổng bảo mật

Quét lỗ hổng bảo mật được phân loại thành hai kiểu: quét đã xác thực và chưa xác thực. Chúng đảm bảo không có sai sót trong việc phát hiện lỗ hổng bảo mật.

4.1 Quét chưa xác thực (Unauthenticated Scan)

Trong quét chưa xác thực, chuyên gia CNTT đăng nhập vào hệ thống với tư cách là một kẻ xâm nhập có quyền truy cập trái phép vào hệ thống mạng. Phương pháp này cho thấy các lỗ hổng có thể được truy cập mà không cần phải đăng nhập vào mạng.

4.2 Quét xác thực (Authenticated Scan)

Quá trình quét xác thực yêu cầu nhà phân tích đăng nhập vào hệ thống mạng với tư cách là người dùng đáng tin cậy và tiết lộ các lỗ hổng bảo mật mà chỉ người được ủy quyền mới có thể truy cập được.

Trong quá trình này, người thử nghiệm có quyền truy cập với tư cách là người dùng thật và có thể phát hiện ra nhiều lỗ hổng mà các bản quét không xác thực không thể nhìn thấy.

5. Ví dụ về máy quét lỗ hổng bảo mật

Để tiến hành quét lỗ hổng bảo mật, bạn sẽ cần các công cụ hoặc máy quét lỗ hổng bảo mật. Các công cụ này không thực hiện tất cả các kiểm tra an ninh mạng mà được thiết kế để quét một số giao diện cụ thể.

Tuy nhiên, một máy quét lỗ hổng bảo mật tốt không chỉ xác định được các lỗ hổng bảo mật trong mạng của bạn. Nó cũng tiếp tục dự báo mức độ hiệu quả của các biện pháp bảo mật hiện tại nếu có một cuộc tấn công. Đây là một số trình quét lỗ hổng phổ biến.

5.1 Máy quét dựa trên máy chủ (Host-Based Scanner)

Quét dựa trên máy chủ được thực hiện trên máy chủ web, máy trạm (workstations) hoặc máy chủ mạng khác được sử dụng bởi các cá nhân và tổ chức. Nó xác định các lỗ hổng đồng thời làm nổi bật cài đặt cấu hình và lịch sử bản vá của hệ thống.

Máy quét lỗ hổng bảo mật dựa trên máy chủ cũng cung cấp thông tin chi tiết về tác hại có thể gây ra đối với hệ thống sau khi kẻ tấn công có quyền truy cập vào hệ thống.

5.2 Máy quét mạng (network) và không dây (Network and Wireless Scanner)

Máy quét lỗ hổng dựa trên mạng được sử dụng để xác định các mối đe dọa có thể nhắm vào hệ thống mạng và không dây.

Quá trình này cũng xác định các điểm yếu trong hệ thống và việc truy cập trái phép vào các máy chủ từ xa và kết nối được thực hiện trên các mạng không an toàn.

>>> Xem thêm: Bảo mật website và những điều bạn cần biết được thực hiện

5.3 Máy quét ứng dụng (Application Scanner)

Ứng dụng web là một trong những cửa ngõ chính mà tội phạm mạng dùng để tấn công người dùng. Một máy quét ứng dụng tìm kiếm các lỗ hổng bảo mật trong các ứng dụng web. Nó quét các lỗ hổng phần mềm và các cài đặt bị định cấu hình sai trong ứng dụng web hoặc mạng.

5.4 Máy quét cơ sở dữ liệu (Database Scanner)

Cơ sở dữ liệu tạo điều kiện thuận lợi cho việc lưu trữ, truy xuất, sửa đổi và loại bỏ dữ liệu, cũng như một số hoạt động xử lý dữ liệu.

Máy quét cơ sở dữ liệu chẩn đoán các khu vực dễ bị tấn công như thiếu các bản vá lỗi và mật khẩu yếu để ngăn chặn các cuộc tấn công gây hại.

6. Quét lỗ hổng bảo mật hoạt động như thế nào?

Mục đích chính của việc quét lỗ hổng là giúp bạn xác định các rủi ro bảo mật mạng frontend cũng như các rủi ro an ninh mạng phụ trợ trước khi kẻ tấn công phát hiện ra chúng. 

Đây là cách tiến hành quét lỗ hổng bảo mật trên mạng của bạn.

6.1 Xác định các lỗ hổng

Xác định các lỗ hổng liên quan đến việc phát hiện các điểm yếu trong một khu vực cụ thể trong mạng của bạn. Nó có thể nằm trên các ứng dụng web, máy chủ lưu trữ (host) hoặc máy chủ (server) của bạn. 

6.2 Kiểm tra các mối đe dọa

Bạn cần kiểm tra các mối đe dọa để hiểu chúng là gì và chúng hoạt động như thế nào. Mức độ thiệt hại mà chúng gây ra? Và những cách tốt nhất để giải quyết chúng là gì?

6.3 Khắc phục điểm yếu

Sau khi kiểm tra các mối đe dọa và hiểu rõ về chúng, bạn có đủ thông tin để biết các biện pháp an ninh mạng thích hợp để triển khai. 

Các biện pháp an ninh mạng hiệu quả nhất dành riêng cho một mối đe dọa mạng cụ thể, thay vì chung chung.

6.4 Tạo báo cáo dựa trên phát hiện của bạn

Đây là giai đoạn cuối cùng. Nó liên quan đến việc giải thích phân tích để giúp bạn xác định các cơ hội cải thiện cơ sở hạ tầng an ninh mạng của mình.

>>> Xem thêm: Mẹo để bảo mật website WordPress hiệu quả nhất

7. Quét lỗ hổng bảo mật để làm chủ an ninh mạng

Nếu bạn lưu trữ, xử lý hoặc truyền dữ liệu nhạy cảm dưới dạng điện tử, thì việc quét lỗ hổng bảo mật là điều cần thiết. Với tính năng quét lỗ hổng bảo mật, bạn có thể phát hiện các mối đe dọa trước khi chúng bị lợi dụng và luôn đi trước tội phạm mạng một bước.

>>> Xem thêm bài viết:

Các lỗ hổng của bảo mật trang web qua WordPress

10 công cụ quét lỗ hổng bảo mật hàng đầu

7 mã bảo mật hàng đầu của Android mà bạn cần biết

Hơn 50 mẹo bảo mật để bảo vệ bản thân khi duyệt web

Dịch từ: https://www.makeuseof.com/what-is-vulnerability-scanning/

Vân Nguyễn