Giải thích công nghệ Blockchain đứng sau tiền điện tử

Blockchain là công nghệ cốt lõi đứng sau bitcoin và hàng nghìn loại tiền điện tử khác, đây là một công nghệ mang tiềm năng hứa hẹn vượt khỏi giới hạn tiền số.

Blockchain – chuỗi khối hẳn là một trong những công nghệ mới được thổi phồng nhất của thế kỷ 21. Được phát triển để hỗ trợ bitcoin, blockchain hiện cung cấp năng lượng cho hàng nghìn loại tiền điện tử và các nhà phát triển đang không ngừng tích hợp công nghệ này vào các doanh nghiệp, bao gồm y học, nghệ thuật và tài chính.

Để hiểu được mối quan tâm càng ngày càng lớn với blockchain, chúng ta nên tìm hiểu cách thức hoạt động của blockchain, tại sao nó có giá trị và điều gì khiến nó khác biệt với các công nghệ internet khác.

Định nghĩa blockchain

Blockchain là một sổ cái kỹ thuật số của các giao dịch được duy trì bởi một mạng máy tính theo cách khó bị hack hoặc thay đổi. Công nghệ này cung cấp cho các cá nhân một phương thức an toàn để giao dịch trực tiếp với nhau mà không cần trung gian như chính phủ, ngân hàng hoặc bên thứ ba khác.

Danh sách các bản ghi tăng dần theo thời gian, được gọi là block – khối, được liên kết với nhau bằng cách sử dụng mật mã. Mỗi giao dịch được xác minh độc lập bởi mạng máy tính ngang hàng, được đánh dấu mốc thời gian và được thêm vào chain – chuỗi dữ liệu tăng dần theo thời gian. Sau khi được ghi lại, dữ liệu không thể bị thay đổi.

Dù trở nên phổ biến nhờ sự lớn mạnh của bitcoin, ethereum và các loại tiền điện tử khác, công nghệ blockchain còn cung cấp các ứng dụng đầy hứa hẹn cho các hợp đồng pháp lý, giao dịch bất động sản, hồ sơ y tế và bất kỳ ngành nào khác cần ghi lại một loạt các hành động hoặc giao dịch.

Giải thích cách hoạt động của Blockchain

Lấy hệ thống bitcoin làm ví dụ, đây là cách hoạt động của blockchain, hay còn được gọi là công nghệ sổ cái phân tán:

1. Giao dịch mua và bán bitcoin được nhập và truyền đến một mạng lưới các máy tính mạnh mẽ, được gọi là các nút.
2. Mạng lưới hàng nghìn nút trên khắp thế giới này cạnh tranh nhau để xác minh giao dịch bằng các thuật toán máy tính. Đây được gọi là đào bitcoin. Miner – người đào, đầu tiên thành công hoàn thành một block mới sẽ được thưởng bitcoin. Những phần thưởng này được trả bằng sự kết hợp của bitcoin mới được mint – đúc và chi phí mạng, được chuyển cho người mua và người bán. Phí có thể tăng hoặc giảm tùy thuộc vào khối lượng giao dịch.
3. Sau khi giao dịch mua được xác nhận bằng mật mã, giao dịch bán được thêm vào một block trên sổ cái phân tán. Phần lớn mạng lưới sau đó phải xác nhận giao dịch bán.
4. Block này được liên kết vĩnh viễn với tất cả các block giao dịch bitcoin trước đó, sử dụng dấu vân tay mật mã được gọi là hash – băm và giao dịch mua được xử lý.

Khái niệm công nghệ blockchain lần đầu xuất hiện trong các bài báo học thuật từ năm 1982, trong một luận văn thảo luận về “thiết kế của một hệ thống máy tính phân tán có thể được thiết lập, duy trì và tin cậy bởi các nhóm nghi ngờ lẫn nhau”. Nhưng vào năm 2008, người viết với bút danh Satoshi Nakamoto, trong một bài báo với tiêu đề “Bitcoin: Hệ thống tiền mặt điện tử ngang hàng”, đã áp dụng một lý thuyết hàn lâm vào thế giới thực.

Ưu và nhược điểm của công nghệ Blockchain

Lấy bitcoin làm ví dụ, đây là một số ưu và nhược điểm trong cách hoạt động của blockchain khi ứng dụng vào tiền điện tử:

Ưu điểm

Phân quyền

Mặc dù đồng đô la Mỹ do Cục Dự trữ Liên bang phát hành, nhưng không có cơ quan chính phủ nào phát hành hoặc kiểm soát bitcoin và các loại tiền điện tử khác. Đồng nghĩa với khả năng sẽ chẳng có bất kỳ chính phủ hoặc cơ quan nào chịu trách nhiệm quyết định số phận của một blockchain công cộng. Chi phí cho các trung gian nhờ vậy mà giảm bớt, vì các khoản phí liên quan đến giao dịch của bên thứ ba cũng được loại bỏ. Một ưu điểm khác trong cách blockchain hoạt động là sự hiệu quả về thời gian – blockchain mở cửa cho hoạt động kinh doanh 24 giờ một ngày, 365 ngày một năm, không giống như các ngân hàng và các tổ chức trung gian khác.

Minh bạch đi kèm ẩn danh

Tất cả các giao dịch trên chuỗi khối Bitcoin được ghi lại trên các máy tính trên toàn mạng. Các giao dịch hoàn toàn minh bạch vì địa chỉ và lịch sử giao dịch của ví bitcoin, nơi chứa tiền điện tử, có thể xem công khai, nhưng chủ sở hữu của mỗi ví được liên kết với các địa chỉ công khai đó lại ẩn danh và không được ghi lại.

Độ chính xác và bảo mật

Vì giao dịch ít liên quan đến sự tương tác của con người nên nguy cơ sai sót sẽ thấp hơn. Mỗi giao dịch phải được xác nhận và ghi lại bởi phần lớn các nút mạng, nên việc thao tác hoặc thay đổi thông tin trở nên vô cùng khó khăn. Ưu điểm này cũng ngăn không cho bất kỳ ai tiêu bitcoin nhiều hơn một lần.

Các ứng dụng blockchain công cộng và riêng tư

Hiệu quả mà công nghệ blockchain mang lại có tiềm năng vượt xa các loại tiền kỹ thuật số. Ví dụ: bitcoin nằm trên một mạng blockchain công cộng, có nghĩa là bất kỳ ai cũng có thể tham gia. Nhưng nhiều ứng dụng dành cho doanh nghiệp có thể được tạo trên các mạng blockchain riêng tư, nơi các tổ chức có thể kiểm soát những ai tham gia. 

• Chuỗi cung ứng blockchain: Các công ty như IBM Blockchain đã và đang cung cấp các giải pháp mạng riêng sử dụng công nghệ blockchain để theo dõi chính xác hơn chuỗi cung ứng sản phẩm. Ví dụ, các công ty có thể sử dụng công nghệ này để nhanh chóng tìm ra nơi vận chuyển và bán các sản phẩm thực phẩm bị thu hồi. 
• Hồ sơ chăm sóc sức khỏe: Deloitte Consulting cho rằng nếu hồ sơ y tế điện tử có một mạng lưới blockchain trên toàn quốc thì hồ sơ “có thể được cải thiện hiệu quả và hỗ trợ kết quả sức khỏe tốt hơn cho bệnh nhân.”
• Hợp đồng thông minh: Với công nghệ blockchain, các điều khoản hợp đồng có thể tự động được thay đổi hoặc cập nhật dựa trên việc đạt được một bộ điều kiện được xác định trước.
• Bầu cử kỹ thuật số: Một số nhà phát triển đang làm việc với công nghệ blockchain để ứng dụng trong cuộc bầu cử.
• Giao dịch tài sản: Những người ủng hộ nói rằng công nghệ blockchain có thể được áp dụng cho một loạt các giao dịch mua bán tài sản, có thể là bất động sản, ô tô hoặc danh mục đầu tư.

Cơ hội cho những khu vực không thể tiếp cận dịch vụ ngân hàng

Ở các quốc gia và khu vực có các tổ chức tài chính nghèo nàn hoặc tham nhũng, tiền điện tử dựa trên giao thức blockchain cho phép chuyển và giữ tiền mặt mà không cần phụ thuộc vào bên thứ ba gian dối.

Nhược điểm 

Tội phạm thích tiền điện tử

Cũng như nhiều công nghệ mới khác, những tổ chức đầu tiên áp dụng công nghệ này có một phần là các doanh nghiệp tội phạm. Họ tận dụng tính riêng tư của tiền điện tử như bitcoin để thanh toán và để nhắm đến những người nắm giữ bitcoin để lừa đảo. Ví dụ, bitcoin đã được sử dụng bởi các khách hàng của Silk Road, một mạng lưới “chợ đen” trực tuyến, mua bán các loại thuốc bất hợp pháp và các dịch vụ bất hợp pháp khác đã bị FBI đóng cửa vào năm 2013. Trong cuộc tấn công ransomware gần đây vào Colonial Pipeline, công ty đã trả 4.4 triệu đô la Mỹ với tiền điện tử để mở khóa hệ thống máy tính của họ.

Cùng với sự lớn mạnh mang tính lịch sử, các vụ lừa đảo đầu tư bitcoin cũng đã và đang tăng vọt. Ủy ban Thương mại Liên bang đã báo cáo gần 7,000 người đã mất 80 triệu đô la từ tháng 10 năm 2020 đến tháng 3 năm 2021 trong các kế hoạch chào bán lợi nhuận nhanh chóng, tăng gần 1,000% trong các khoản lỗ được báo cáo so với cùng kỳ năm ngoái.

Tiền điện tử trong chuỗi khối rất dễ bay hơi

Một số người tự hỏi, “Liệu blockchain có phải là một khoản đầu tư tốt không?” Điều đó phụ thuộc vào mục tiêu đầu tư và khả năng chấp nhận rủi ro của bạn. Tiền điện tử bùng nổ vào năm 2021, khi bitcoin đạt mức giá giao ngay kỷ lục gần 65.000 đô la vào tháng 4. Nhưng do sự biến động vốn có, giá bitcoin đã giảm gần 50% vào đầu tháng 6 – sau đó bắt đầu tăng trở lại.

Sử dụng tiền điện tử vẫn còn là ngoại lệ

Nhiều sàn giao dịch, công ty môi giới và ứng dụng thanh toán hiện bán bitcoin và nhiều công ty như PayPal và Microsoft chấp nhận bitcoin để thanh toán. Tuy nhiên, các giao dịch mua bằng các loại tiền tệ blockchain như bitcoin vẫn là ngoại lệ, không phải là quy luật. Ngoài ra, việc bán bitcoin để mua hàng trên các ứng dụng tiền mặt như PayPal yêu cầu người dùng phải trả thuế trên thặng dư vốn đối với bitcoin được bán, ngoài bất kỳ khoản thuế địa phương và tiểu bang nào được trả cho sản phẩm hoặc dịch vụ.

Khai thác bitcoin tốn năng lượng

Quá trình khai thác bitcoin sử dụng một mạng máy tính tốc độ cao, tiêu tốn nhiều năng lượng. Nếu hệ thống bitcoin là một quốc gia, nó sẽ là quốc gia tiêu thụ điện lớn thứ 34, sau Hà Lan và trước Philippines, theo Chỉ số Tiêu thụ Điện của Đại học Cambridge. Giám đốc điều hành Tesla Elon Musk đã tuyên bố vào tháng 5 năm 2021 rằng nhà sản xuất ô tô sẽ không chấp nhận bitcoin nữa cho đến khi tiền điện tử này có thể tìm cách giảm lượng khí thải carbon của nó. Các nhà phát triển của các blockchain khác đã đưa ra các tùy chọn ít tiêu tốn năng lượng hơn.

Sự chậm chạp của blockchain bitcoin

Blockchain bitcoin có thể xử lý khoảng bảy giao dịch mới mỗi giây. Để so sánh, hãng thẻ tín dụng khổng lồ Visa cho biết họ có thể xử lý 24,000 giao dịch mỗi giây. Điều đó khiến hệ thống bitcoin gặp vấn đề về khả năng mở rộng. Các dạng tiền điện tử dựa trên blockchain khác đang giải quyết vấn đề này. Một bản nâng cấp rất được kỳ vọng của hệ thống Ethereum, được gọi là Ethereum 2.0, dự kiến ​​sẽ có khả năng xử lý 10,000 giao dịch mỗi giây, so với tốc độ hiện tại là 30 giao dịch mỗi giây.

Tương lai của công nghệ blockchain

Dù hệ thống bitcoin là ứng dụng nổi tiếng nhất của công nghệ blockchain, vẫn còn hàng nghìn loại tiền điện tử khác được xây dựng dựa trên nền tảng của công nghệ mới nổi này. Mặc dù vẫn còn phải xem liệu bitcoin có thành công trong việc thay thế các hình thức thanh toán truyền thống khác hay không, các ứng dụng của công nghệ blockchain đang phát triển nhanh chóng và những người đề xuất nói rằng chúng có thể dẫn đến những thay đổi đáng kể trong các ngành công nghiệp.

Những nhà môi giới trực tuyến nào cung cấp tiền điện tử?

Trong số các công ty môi giới trực tuyến và sàn giao dịch tiền điện tử mà NerdWallet đánh giá, các công ty sau đây hiện đang cung cấp bitcoin.

• Tìm hiểu khoá học Blockchain chuyên sâu, cam kết đầu ra ngay tại đây. 

Đọc thêm:

• Hướng dẫn về Blockchain cho người mới bắt đầu
• Cách thức hoạt động của một Public Blockchain
• Lợi ích của Blockchain so với Tài chính truyền thống

Nguyễn Hải Nam

Dịch từ bài: What Is Blockchain? The Technology Behind Cryptocurrency, Explained