Chất lượng code là gì? 4 yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng code

Trong quá trình học lập trình, việc viết được các câu lệnh chất lượng có thể khuyến khích người học có động lực cố gắng hơn. Không những thế, chất lượng code còn có ảnh hưởng nhất định đến hiệu suất chung của cả một tổ chức. Tuy nhiên, nhiều công ty chưa thực sự quan tâm đến vấn đề này. Chính vì vậy, trong bài biết dưới đây, FUNiX sẽ giúp bạn hiểu thêm về chất lượng code là gì và 4 yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng code!

• Công bố chủ nhân giải thưởng xCode - Lập trình thuật toán 2023
• Đi làm lương thấp nên chuyển nghề gì hợp thời nhất?
• Cử nhân Cơ điện tử chuyển nghề lập trình viên sau 7 tháng học online
• Hành trình từ học viên FUNiX trở thành trưởng nhóm tại FPT Software
• Lập trình viên xuất phát điểm muộn nên rèn tư duy và kỹ năng như thế nào?

>> 4 nguyên tắc học code từ lập trình viên chuyên nghiệp

Chất lượng code là gì?

Học code yêu cầu bạn phải cẩn thận đến từng chi tiết, kiểm tra kĩ từng dấu ngoặc đơn, viết hoa nhất quán và tìm cách khắc phục lỗi hệ thống. Những người có kinh nghiệm trong lập trình vẫn phải dành hàng giờ, thậm chí hàng ngày để tìm kiếm những lỗi nhỏ, trong một vài ký tự của mã nguồn.

Có vô số cách để viết một tác vụ tính toán, trong đó có một số cách viết đơn giản và dễ hiểu hơn những cách khác. Sự khác biệt giữa các cách viết code đó là các câu lệnh được viết một lần nhưng có thể được sử dụng lại một nghìn lần. Các lập trình viên phải đọc đi đọc lại câu lệnh khi họ sửa lỗi hoặc thêm chức năng cho nó. Ngoài ra, họ còn đọc code để nhớ cách hoạt động của nó hoặc để khám phá xem code đó có thể sử dụng lại ở những hoạt động lập trình khác hay không.

Đây là những lý do cơ bản tại sao bạn cần quan tâm đến chất lượng code. Việc viết câu lệnh chất lượng sẽ giúp lập trình viên tiết kiệm rất nhiều thời gian và công sức trong việc sửa lỗi, thêm chức năng cho dòng lệnh đó và tận dụng nó cho các hoạt động lập trình khác. 

Vậy tóm lại chất lượng code được định nghĩa như thế nào? Câu lệnh chất lượng sẽ khiến người đọc có thể hiểu nó một cách nhanh chóng ngay từ lần đầu tiên. Nếu lập trình viên có thể chọn method hoặc class từ codebase một cách ngẫu nhiên và hiểu về nó trong vài phút mà không cần tham khảo quá nhiều tệp khác, thì đó là một codebase có chất lượng cao. 

Một khi đạt được điều này, câu lệnh sẽ dễ dàng được sửa lỗi hoặc thêm chức năng sau đó mà không cần bỏ ra nhiều thời gian và công sức. Trong quá trình học code, bạn nên quan tâm đến chất lượng code từ sớm để áp dụng vào thực tế công việc sau này.

4 yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến chất lượng code

Tính đóng gói – Encapsulation

Câu lệnh có chất lượng tốt thường được tạo thành từ các thành phần độc lập, nghĩa là việc sửa đổi các dòng lệnh khác sẽ không làm ảnh hưởng đến code độc lập đó. Và ngược lại, một câu lệnh độc lập cũng không thể thay đổi các code khác bên ngoài nó. Điều này giúp tiết kiệm thời gian phát triển bởi vì khi một câu lệnh cần được sửa, cập nhật hoặc xóa, các lập trình viên sẽ tốn ít thời gian hơn để tìm kiếm các nguyên nhân và tác động bên ngoài. Khi học code web, bạn nên chú ý đến yếu tố này để vận dụng trong quá trình thực hành viết code.

Idiomatic code

Các ngôn ngữ lập trình hiện đại có cú pháp và phương thức tích hợp sẵn cho các tác vụ phổ biến, như chuyển đổi một chuỗi thành một số hoặc xác định xem một tập hợp có chứa một phần tử cụ thể hay không. Sử dụng idiomatic code trong lập trình nghĩa là sử dụng các quy ước và tính năng tích hợp sẵn của một ngôn ngữ lập trình càng nhiều càng tốt.

Các lập trình viên có thể sử dụng những lệnh có sẵn này khi bắt đầu quá trình viết code cho một trang web vì nó đáng tin cậy, hiệu quả và yêu cầu ít code hơn nhiều so với phương pháp thông thường. Nếu mới học code web, bạn nên tận dụng tối đa idiomatic code để dòng lệnh dễ đọc hơn và ít lỗi cần khắc phục hơn.

Sử dụng tên có nghĩa – Meaningful names

Các biến và phương thức (method) trong một codebase được đặt tên bởi lập trình viên viết code. Các tên vô nghĩa, như “x” hoặc “fn”, yêu cầu lập trình viên phải hiểu và nhớ các ngữ cảnh bổ sung trong khi sử dụng chúng.

Code có chất lượng cao thường sử dụng các tên biến mô tả và cụ thể, chẳng hạn như “DepartmentName” hoặc “getAnnualExpenses”. Mặc dù những cái tên này hơi dài dòng nhưng nó giúp lập trình viên nhớ câu lệnh tốt hơn.

Độ phức tạp theo chu kỳ – Low cyclomatic complexity

Bất kỳ lúc nào máy tính đưa ra lệnh, như với câu lệnh if, một lớp ý nghĩa khác sẽ được thêm vào code như sau: trong một điều kiện, code sẽ được thực hiện hoặc lặp lại; trong một điều kiện khác, nó sẽ bị bỏ qua. “Độ phức tạp theo chu kỳ” – Low cyclomatic complexity chính là số lượng các lệnh trong một chu kỳ. 

Việc sử dụng code có chất lượng sẽ giảm thiểu lệnh và code, đồng thời tránh việc các lệnh sẽ trùng nhau. Đặc biệt với những bạn mới học code, việc sử dụng nhiều lệnh phức tạp sẽ dẫn đến khó kiểm soát và khắc phục lỗi hệ thống. Thay vào đó, bạn nên chú trọng vào chất lượng code ngay từ ban đầu để tránh tình trạng này xảy ra.

Không có sản phẩm hoặc công cụ nào có thể tự động đánh giá chất lượng của codebase. Tuy nhiên, bạn có thể sử dụng phương pháp heuristics để đánh giá sơ bộ chất lượng code và xem lỗi có thể nằm ở đâu.

Hy vọng rằng những chia sẻ trên giúp bạn hiểu hơn về chất lượng code và các yếu tố ảnh hưởng đến nó. FUNiX mong rằng những kiến thức đó sẽ hữu ích cho quá trình học code cũng như công việc lập trình của bạn. Chúc các bạn thành công trên con đường sự nghiệp mình đã chọn!

Bài gốc: https://stackoverflow.blog/2021/10/18/code-quality-a-concern-for-businesses-bottom-lines-and-empathetic-programmers/ 

Phạm Thị Thanh Ngọc (theo Stackoverflow)