Trí tuệ nhân tạo (AI) đang ngày càng thể hiện vai trò quan trọng trong đời sống con người, từ hỗ trợ xử lý công việc đến cải thiện hiệu suất trong nhiều lĩnh vực. Tuy nhiên, khi rơi vào tay các tin tặc (hacker), AI lại trở thành một vũ khí lợi hại, có khả năng tấn công và xâm nhập hệ thống với mức độ tinh vi chưa từng có.

Tại chương trình xTalk 217 diễn ra vào ngày 1/3/2025, Tiến sĩ Nguyễn Thế Hùng – chuyên gia an ninh mạng và trí tuệ nhân tạo từ Đại học New South Wales, Australia – đã chia sẻ những góc nhìn sắc bén về cuộc đối đầu giữa hacker và AI. Chương trình đã làm sáng tỏ những thách thức, cơ hội và giải pháp để ứng dụng AI trong bảo vệ không gian mạng.

AI – Công cụ hỗ trợ hay mối đe dọa?

AI từ lâu đã được ứng dụng để cải thiện hệ thống an ninh mạng, tự động hóa quy trình phát hiện và xử lý các mối đe dọa. Tuy nhiên AI không chỉ là một công cụ hỗ trợ mà còn có thể trở thành mối đe dọa lớn nếu bị hacker khai thác, chính công nghệ này cũng đang bị tin tặc khai thác để nâng cao kỹ thuật tấn công, tạo ra những cuộc xâm nhập tinh vi hơn, khó phát hiện hơn.

Một trong những ví dụ điển hình là deepfake – công nghệ sử dụng AI để tạo ra những nội dung giả mạo từ hình ảnh, video cho đến giọng nói. Không chỉ được dùng để lừa đảo tài chính, deepfake còn trở thành công cụ nguy hiểm để thao túng thông tin, phá hoại danh tiếng của cá nhân và tổ chức bằng cách tạo ra video, hình ảnh và giọng nói giả mạo với độ chân thực cao, có thể được sử dụng để đánh lừa người dùng và thực hiện các hành vi gian lận tài chính, chính trị.

Bên cạnh đó, AI còn có thể tự động hóa việc tạo mã độc, liên tục cải tiến để tránh bị phát hiện. Các thuật toán học máy giúp hacker nhanh chóng tìm ra lỗ hổng bảo mật mà không cần sự can thiệp của con người. Đây là thách thức lớn đối với các chuyên gia an ninh mạng khi họ phải chạy đua với chính AI trong cuộc chiến bảo vệ hệ thống. Những nguy cơ này đặt ra một câu hỏi cấp bách: Liệu AI có thể vượt qua mọi rào cản an ninh mạng và trở thành mối đe dọa không thể kiểm soát?

Hệ thống phòng thủ trước làn sóng tấn công AI

Mặc dù AI mang đến những mối đe dọa lớn, nhưng chính công nghệ này cũng là chìa khóa để ngăn chặn các cuộc tấn công, đóng vai trò quan trọng trong việc tăng cường phòng thủ an ninh mạng. Các hệ thống phòng thủ AI hiện nay có khả năng nhận diện các dấu hiệu tấn công dựa trên hành vi bất thường, từ đó đưa ra cảnh báo kịp thời và phản ứng ngay lập tức. Các hệ thống AI tiên tiến hiện nay có thể:

• Nhận diện và ngăn chặn tấn công mạng theo thời gian thực dựa trên phân tích hành vi bất thường.
• Tự động hóa việc phát hiện mã độc bằng cách phân tích hàng loạt dữ liệu, giúp giảm thiểu rủi ro bị xâm nhập.
• Xây dựng hệ thống bảo mật thích ứng có khả năng học hỏi và cập nhật liên tục để chống lại các mối đe dọa mới.

Tiến sĩ Nguyễn Thế Hùng nhấn mạnh rằng, trong thế giới số, không có hệ thống nào là bất khả xâm phạm nhưng với việc ứng dụng AI đúng cách, chúng ta có thể tạo ra một hàng rào bảo vệ vững chắc trước sự tấn công của tin tặc. Điều quan trọng nhất là phải liên tục nâng cấp các giải pháp bảo mật, kết hợp giữa công nghệ AI và sự giám sát của con người. Các tổ chức, doanh nghiệp cần đầu tư vào những hệ thống phát hiện mối đe dọa tự động, đồng thời đào tạo nhân lực có khả năng hiểu và ứng dụng AI trong bảo mật.

Giải pháp bảo vệ trước mối đe dọa từ AI

Tại xTalk 217, nhiều câu hỏi đã được đặt ra về cách bảo vệ thông tin cá nhân trước sự phát triển mạnh mẽ của AI. Một số giải pháp được Tiến sĩ Hùng đề xuất bao gồm:

• Sử dụng các công cụ phát hiện deepfake: Nhiều phần mềm AI có thể giúp xác định hình ảnh, video hoặc giọng nói giả mạo.
• Tăng cường bảo mật dữ liệu cá nhân: Không chia sẻ thông tin nhạy cảm trên mạng xã hội, sử dụng xác thực hai lớp (2FA) và mã hóa dữ liệu quan trọng.
• Áp dụng AI vào an ninh mạng: AI không chỉ là công cụ tấn công mà còn có thể giúp phát hiện và vô hiệu hóa các cuộc xâm nhập. Sử dụng AI để nhận diện và ngăn chặn các cuộc tấn công mạng trước khi chúng gây hậu quả nghiêm trọng.
• Đào tạo nhân lực chuyên sâu: Xây dựng đội ngũ chuyên gia an ninh mạng có kiến thức về AI để chống lại các hình thức tấn công thế hệ mới.
• Xây dựng hành lang pháp lý: Cần có các quy định nghiêm ngặt để kiểm soát việc sử dụng AI trong an ninh mạng, hạn chế nguy cơ công nghệ bị lạm dụng.

Tương lai của AI trong an ninh mạng

Sự phát triển của AI trong lĩnh vực an ninh mạng là một con dao hai lưỡi. Nếu không được kiểm soát, AI có thể trở thành một mối đe dọa toàn cầu, nhưng nếu được sử dụng đúng cách, nó sẽ là lớp phòng thủ vững chắc nhất. Các chuyên gia đang nghiên cứu việc phát triển AI tự động phát hiện và xử lý các cuộc tấn công trước khi chúng gây ra thiệt hại nghiêm trọng.

Một trong những xu hướng quan trọng trong tương lai là phát triển các hệ thống AI tự động phát hiện và vô hiệu hóa tấn công mạng mà không cần sự can thiệp của con người. Nhiều công ty công nghệ lớn đã và đang nghiên cứu AI có khả năng học hỏi từ các cuộc tấn công trước đó để tạo ra hệ thống phòng thủ ngày càng hiệu quả hơn.

Với sự phát triển không ngừng của công nghệ, mỗi cá nhân và tổ chức cần nâng cao nhận thức về bảo mật, chủ động tìm hiểu các giải pháp phòng thủ và hợp tác với những chuyên gia trong ngành. Cuộc chiến giữa hacker và AI sẽ còn tiếp tục, nhưng với sự chủ động và ứng dụng đúng cách, chúng ta hoàn toàn có thể kiểm soát được tình hình.

Kết luận

Chương trình xTalk 217 đã mang đến những góc nhìn quan trọng về sự đối đầu giữa hacker và AI trong thế giới số. Thay vì sợ hãi trước sự phát triển của AI, chúng ta cần chủ động tìm cách khai thác và kiểm soát nó để bảo vệ không gian mạng.

Công nghệ luôn là con dao hai lưỡi – cách chúng ta sử dụng nó sẽ quyết định liệu AI trở thành một mối đe dọa hay một lá chắn vững chắc cho tương lai an ninh mạng. Với sự phát triển không ngừng của AI, việc nâng cao nhận thức, hợp tác cùng các chuyên gia và áp dụng các giải pháp bảo mật tiên tiến sẽ là chìa khóa để chiến thắng trong cuộc chiến không khoan nhượng này.

>>> Xem thêm: xTalk – Trò chuyện cùng chuyên gia

Trịnh Hà