Doanh nghiệp cần làm gì để tăng chất lượng code?

Chất lượng code sẽ không thể tăng lên nếu không có những cam kết về nguồn lực, tiền bạc, và đặc biệt là thỏa thuận về thời hạn hoàn thành dự án. Và càng không thể sử dụng cách đe dọa lập trình viên, phạt hay bắt làm thêm giờ…, vì nếu ngay từ ban đầu môi trường tạo ra code xấu thì chất lượng sẽ không thể được cải thiện.

• Báo cáo Việc làm và mức lương ngành công nghệ thông tin năm 2024
• Công bố chủ nhân giải thưởng xCode - Lập trình thuật toán 2023
• Đi làm lương thấp nên chuyển nghề gì hợp thời nhất?
• Cử nhân Cơ điện tử chuyển nghề lập trình viên sau 7 tháng học online
• Hành trình từ học viên FUNiX trở thành trưởng nhóm tại FPT Software

>> 4 nguyên tắc học code từ lập trình viên chuyên nghiệp

>> Bật mí 8 bí quyết hay để lập trình viên viết code sạch

Tạo bước đi bền vững

Khả năng viết code của một lập trình viên phụ thuộc lớn vào trạng thái tinh thần của họ. Quan trọng nhất là khi làm việc họ giữ được tinh thần vui vẻ, thoải mái, được nghỉ ngơi đầy đủ và ít bị căng thẳng.

Việc tránh làm thêm giờ sẽ đảm bảo các lập trình viên có đủ trí và lực để làm việc tốt nhất. Khi chất lượng code quá thấp sẽ làm tăng số lượng công việc của dự án. Vậy nên khi làm việc trong tình trạng thiếu ngủ, không được nghỉ ngơi đúng cách sẽ không đem lại hiệu quả trong công việc.

Nhiều công ty yêu cầu lập trình viên làm thêm giờ để đẩy nhanh tiến độ công việc, điều này không những ảnh hưởng đến sức khỏe người lao động mà doanh nghiệp còn đang tự hại chính mình. Năng suất có thể cao trong thời gian đầu nhưng về lâu dài chất lượng code sẽ ngày càng kém đi. Mặt khác, các công ty có một ngày làm việc vừa phải nhưng hiệu quả, linh hoạt, cho nhân viên có nhiều thời gian nghỉ ngơi, sẽ tạo ra được sản phẩm chất lượng cao và ổn định trong dài hạn.

Nguyên nhân phổ biến của việc làm thêm giờ là do doanh nghiệp bị áp lực về deadline. Khi càng gần deadline, các lập trình viên thường sử dụng đường tắt là làm giảm chất lượng. Để tránh được điều này thì doanh nghiệp cần lập kế hoạch làm việc cẩn thận và đưa ra các chiến lược để hoàn thành đúng deadline.

Đầu tiên thì doanh nghiệp cần chú ý đến kỹ năng ước lượng phần mềm. Đây là một kỹ năng phức tạp đòi hỏi phải được đào tạo cụ thể. Hầu hết các lập trình viên và quản lý doanh nghiệp chưa được đào tạo. Nếu không có kỹ năng ước lượng thì sẽ dẫn đến 2 trường hợp, dự án bắt đầu quá sớm sẽ chưa có sự chuẩn bị, lúc này quản lý và lập trình viên chỉ còn cách tùy cơ ứng biến. Hoặc trường hợp tệ hơn là dự án được giao trễ hoặc không hoạt động. Vì vậy nếu doanh nghiệp không có đủ thời gian và nguồn lực để đào tạo kỹ năng ước lượng phần mềm, thì tốt hơn hết là nên thương lượng để có một deadline thoải mái, không làm khách hàng thất vọng.

Phần thứ hai là sự ưu tiên, không chỉ ưu tiên cho phần nào trước, mà là lộ trình rõ ràng cho cả quá trình. Mọi lộ trình đều có thể bao gồm các tính năng được đánh giá cao hoặc đánh giá thấp. Một người quản lý hiệu quả sẽ tập trung nỗ lực của team vào phần cuối của quang phổ, đặc biệt là khi deadline càng đến gần.

Nếu deadline được quản lý tốt thì có thể trở thành động lực hiệu quả để hướng tới những mục tiêu phân phối phần mềm của team, đồng thời có đủ thời gian để mọi thứ được xây dựng đúng như ý muốn. Chất lượng phần mềm hay bất kỳ thứ gì khác đều đòi hỏi có thời gian dành riêng.

Tái cấu trúc – một phần của chu kỳ phát triển

Nhiều tổ chức sử dụng “ quy tắc 20% ” như một hướng dẫn: 80% thời gian dành cho việc phát triển tính năng hoặc sửa lỗi và 20% dành cho việc tái cấu trúc. Nguyên tắc này được áp dụng một cách lỏng lẻo, vì các lập trình viên không thể dự đoán chính xác thời gian thực hiện một nhiệm vụ. Và có thể có những chu kỳ không thường xuyên do xuất hiện nợ kỹ thuật. Các tổ chức và doanh nghiệp nên cẩn thận để không bị rơi vào tình trạng thực hiện một trong hai việc này lâu hơn mức cần thiết.

Để có chất lượng code tốt nhất, các nhiệm vụ nợ kỹ thuật nên được ưu tiên trong quá trình lập kế hoạch. Nghĩa là, chúng phải tồn tại cùng với các tính năng, lỗi và nhiệm vụ thử nghiệm trong phần mềm. Quy tắc 20% có thể được áp dụng đơn giản như “cứ năm nhiệm vụ thì có một nhiệm vụ được dành để tái cấu trúc”.

Lãnh đạo kỹ thuật và xem xét

Nhiều lập trình viên có khả năng nhận ra chất lượng code thấp, hiểu tác dụng của nó và biết cách khắc phục. Đối với một số khác, khái niệm này hoàn toàn xa lạ nên họ sẽ không mất nhiều thời gian để kết thúc một dự án nhưng với chất lượng thấp và các vấn đề kỹ thuật.

Sự khác biệt giữa hai nhóm này là gì? Câu trả lời rất đơn giản: học tập và thực hành có chủ đích. Chất lượng code và kỹ năng tái cấu trúc có thể được học ở bất kỳ giai đoạn nào trong sự nghiệp của một lập trình viên và ít phức tạp hơn nhiều so với nhiều khái niệm khác mà họ phải xử lý. Chất lượng công việc của một lập trình viên có thể tăng đáng kể trong vòng vài tháng nếu họ được đào tạo từ các nguồn tài liệu phù hợp và họ sẵn sàng học hỏi và cải thiện.

Hơn nữa, một tổ chức phần mềm có thể phát triển mạnh mẽ ngay cả khi kỹ năng của các team không đồng đều. Nếu các lập trình viên thực hành được chọn để lãnh đạo kiến ​​trúc, thiết kế và lập kế hoạch cho các dự án phần mềm, thì hiểu biết của họ về chất lượng code sẽ là một phần trong DNA của chu trình phát triển. Lãnh đạo kỹ thuật này sẽ là điều cần thiết đối với phần mềm chất lượng cao.

Khoảng cách kỹ năng cũng có thể được cân bằng bằng nhiều cách:

• Đánh giá thiết kế ngay khi một nhiệm vụ được giao nhưng trước khi viết code. Lập trình viên được giao nhiệm vụ viết một tài liệu phác thảo cách tiếp cận của họ, bao gồm: các tệp, lớp và phương thức mà họ định cập nhật, các mẫu và kỹ thuật họ sẽ sử dụng, và bất kỳ sự không chắc chắn nào của họ về thiết kế hoặc logic kinh doanh. Sau đó, một người khác đưa ra phản hồi về tài liệu đó, có thể bao gồm việc sửa chữa những quan niệm sai lầm và đề xuất các mẫu hoặc phương pháp hữu ích đã tồn tại trong codebase. Có thể sẽ mất nhiều thời gian thực hiện quá trình này nhưng đó là một khoản đầu tư đáng giá. Việc phát hiện ra lỗi này sớm vẫn còn cực kỳ rẻ so với chi phí phát hiện và sửa chữa sau đó.
• Lập trình cặp là thực hành phân công hai lập trình viên hoàn thành một nhiệm vụ cùng nhau trong một khoảng thời gian. Một người điều khiển bàn phím và chuột trong khi người kia điều hướng. Điều này cho phép xem xét, phản hồi và chuyển giao kiến ​​thức ngay lập tức trong quá trình phát triển. 
• Đánh giá mã sau khi code được viết nhưng trước khi code được chuyển đi như một phần của sản phẩm. Một lập trình viên cung cấp các thay đổi code của họ cho những người còn lại trong team. Sau đó một người khác đọc chúng và đưa ra phản hồi, đề xuất những thay đổi nên được thực hiện trước khi code được chuyển đi. 

Nếu các thành viên trong team thường xuyên kiểm tra công việc của nhau và giữa họ không có bất kỳ sự mâu thuẫn hoặc bất đồng nào trong giao tiếp, thì chất lượng code và chất lượng công việc tập thể của họ sẽ tăng lên theo mức tối đa hóa năng lực của một lập trình viên.

Tham khảo thêm các khóa học lập trình viên của FUNiX:

• Xây dựng website đầu tiên
• Phát triển ứng dụng Java Desktop
• Xây dựng phần mềm đầu tiên

Bài gốc: https://stackoverflow.blog/2021/10/18/code-quality-a-concern-for-businesses-bottom-lines-and-empathetic-programmers/

Phạm Thị Thanh Ngọc (theo Stackoverflow )