Tìm hiểu ưu điểm và nhược điểm của Blockchain

Đối với tất cả sự phức tạp của nó, tiềm năng của blockchain như một hình thức lưu trữ hồ sơ phi tập trung là gần như không có giới hạn. Từ quyền riêng tư của người dùng cao hơn và bảo mật được nâng cao cho đến phí xử lý thấp hơn và ít lỗi hơn, công nghệ blockchain rất có thể mang đến nhiều ứng dụng khác ngoài những điều đã được đề cập. Nhưng blockchain cũng có một số nhược điểm. Hãy cùng tìm hiểu ưu điểm và nhược điểm của Blockchain.

1. Ưu và nhược điểm của Blockchain

1.1 Ưu điểm

• Cải thiện độ chính xác bằng cách loại bỏ sự tham gia của con người vào quá trình xác minh
• Giảm chi phí bằng cách loại bỏ xác minh của bên thứ ba
• Phi tập trung làm cho việc giả mạo trở nên khó hơn
• Giao dịch an toàn, riêng tư và hiệu quả
• Công nghệ minh bạch
• Cung cấp một giải pháp thay thế ngân hàng và một cách để bảo mật thông tin cá nhân cho công dân của các quốc gia có chính phủ không ổn định hoặc kém phát triển

1.2 Nhược điểm

• Chi phí công nghệ đáng kể liên quan đến khai thác bitcoin
• Giao dịch thấp mỗi giây
• Lịch sử sử dụng trong các hoạt động bất hợp pháp, chẳng hạn như trên web đen
• Quy định thay đổi tùy theo thẩm quyền và vẫn không chắc chắn
• Giới hạn lưu trữ dữ liệu

>>> Xem lại bài viết: Blockchain là gì? Giải đáp những thuật ngữ trong blockchain

2. Lợi ích của Blockchains

2.1 Độ chính xác của chuỗi

Các giao dịch trên mạng blockchain được chấp thuận bởi một mạng lưới hàng nghìn máy tính. Điều này loại bỏ hầu như tất cả sự tham gia của con người vào quá trình xác minh, dẫn đến ít sai sót của con người hơn và ghi lại thông tin chính xác. Ngay cả khi một máy tính trên mạng mắc lỗi tính toán, lỗi sẽ chỉ xảy ra với một bản sao của blockchain. Để lỗi đó có thể lây lan sang phần còn lại của blockchain, nó sẽ cần được thực hiện bởi ít nhất 51% máy tính của mạng — một điều gần như không thể xảy ra đối với một mạng lớn và đang phát triển có quy mô như Bitcoin.

2.2 Giảm chi phí

Thông thường, người tiêu dùng phải trả tiền cho ngân hàng để xác minh một giao dịch, một công chứng viên để ký một văn bản, hoặc một mục sư để cử hành hôn lễ. Blockchain loại bỏ nhu cầu xác minh của bên thứ ba- và cùng với đó là các chi phí liên quan của họ. Ví dụ: Các chủ doanh nghiệp phải chịu một khoản phí nhỏ bất cứ khi nào họ chấp nhận thanh toán bằng thẻ tín dụng, vì các ngân hàng và công ty xử lý thanh toán phải xử lý các giao dịch đó. Ngược lại, bitcoin không có cơ quan trung ương và có phí giao dịch rất hạn chế.

2.3 Phân quyền

Blockchain không lưu trữ bất kỳ thông tin nào của nó ở vị trí trung tâm. Thay vào đó, blockchain được sao chép và trải rộng trên một mạng máy tính. Bất cứ khi nào một block mới được thêm vào blockchain, mọi máy tính trên mạng đều cập nhật blockchain của nó để phản ánh sự thay đổi. Bằng cách truyền bá thông tin giao dịch trên một mạng lưới, thay vì lưu trữ nó trong một database trung tâm, blockchain trở nên khó giả mạo hơn. Nếu một bản sao của blockchain rơi vào tay của một hacker, thì đó chỉ là một bản sao thông tin chứ không phải toàn bộ mạng bị xâm phạm.

2.4 Giao dịch hiệu quả

Các giao dịch được thực hiện thông qua một cơ quan trung ương có thể mất đến vài ngày để giải quyết. 

Ví dụ: Nếu bạn cố gắng gửi séc vào tối thứ Sáu, bạn có thể không thực sự thấy tiền trong tài khoản của mình cho đến sáng thứ Hai. Trong khi các tổ chức tài chính hoạt động trong giờ làm việc, thường là năm ngày một tuần, thì blockchain hoạt động  24 giờ một ngày, bảy ngày một tuần và 365 ngày một năm. Giao dịch có thể được hoàn thành trong ít nhất 10 phút và có thể được coi là an toàn chỉ sau vài giờ. Điều này đặc biệt hữu ích cho các giao dịch xuyên biên giới, thường mất nhiều thời gian hơn do các vấn đề về múi giờ và việc là tất cả các bên phải xác nhận việc xử lý thanh toán.

2.5 Giao dịch cá nhân

Nhiều mạng lưới blockchain hoạt động như database công cộng, có nghĩa là bất kỳ ai có kết nối Internet đều có thể xem danh sách lịch sử giao dịch. Mặc dù người dùng có thể truy cập thông tin chi tiết về các giao dịch, nhưng họ không thể truy cập thông tin nhận dạng về người dùng thực hiện các giao dịch đó. Một nhận thức sai lầm phổ biến rằng các mạng blockchain như bitcoin là ẩn danh, trong khi thực tế chúng chỉ được bảo mật.

Khi người dùng thực hiện một giao dịch công khai, mã duy nhất của họ – được gọi là khóa công khai, như đã đề cập trước đó – sẽ được ghi lại trên blockchain. Thông tin cá nhân của họ thì không. Nếu một người đã mua Bitcoin trên một sàn giao dịch yêu cầu nhận dạng, thì danh tính của người đó vẫn được liên kết với địa chỉ blockchain của họ – nhưng một giao dịch ngay cả khi gắn với tên của một cá nhân nào đó, vẫn sẽ không tiết lộ bất kỳ thông tin cá nhân nào.

>>> Xem thêm bài viết: Xu hướng phát triển của lập trình blockchain game tại Việt Nam

2.6 Giao dịch an toàn

Sau khi một giao dịch được ghi lại, tính xác thực của nó phải được xác minh bởi mạng lưới blockchain. Hàng nghìn máy tính trên blockchain gấp rút xác nhận rằng các chi tiết của giao dịch mua là chính xác. Sau khi một máy tính đã xác thực giao dịch, nó sẽ được thêm vào block của blockchain. Mỗi block trên blockchain chứa hàm băm (hash) duy nhất của riêng nó, cùng với hàm băm duy nhất của block trước nó. Khi thông tin trên một block được chỉnh sửa theo bất kỳ cách nào, mã băm của block đó sẽ thay đổi — tuy nhiên, mã băm trên block sau nó thì không. Sự khác biệt này khiến thông tin trên blockchain cực kỳ khó bị thay đổi mà không cần thông báo.

2.7 Tính minh bạch

Hầu hết các blockchains hoàn toàn là phần mềm mã nguồn mở. Điều này có nghĩa là bất kỳ ai đều có thể xem mã của nó. Điều này giúp các kiểm toán viên có thể xem xét các loại tiền điện tử như Bitcoin để bảo mật. Điều này cũng có nghĩa là không có thẩm quyền thực sự về việc ai nắm quyền kiểm soát mã của Bitcoin hoặc cách nó được chỉnh sửa. Do đó, bất kỳ ai cũng có thể đề xuất thay đổi hoặc nâng cấp hệ thống. Nếu đa số người dùng mạng đồng ý rằng phiên bản mã mới với bản nâng cấp là hợp lý và đáng giá, thì Bitcoin có thể được cập nhật.

2.8 Banking không cần thông qua ngân hàng

Có lẽ khía cạnh sâu sắc nhất của blockchain và Bitcoin là khả năng cho bất kỳ ai, bất kể dân tộc, giới tính hoặc nền tảng văn hóa nào cũng đều sử dụng được. Theo Ngân hàng Thế giới, ước tính có khoảng 1,7 tỷ người trưởng thành không có tài khoản ngân hàng hoặc bất kỳ phương tiện lưu trữ tiền hoặc của cải nào. Gần như tất cả những người này sống ở các nước đang phát triển, nơi nền kinh tế còn sơ khai và hoàn toàn phụ thuộc vào tiền mặt. 

Những người này thường kiếm được một ít tiền được trả bằng tiền mặt. Sau đó, họ cần phải cất giữ số tiền mặt này ở những vị trí ẩn trong nhà hoặc những nơi sinh sống khác, khiến họ có thể bị cướp hoặc tấn công. Chìa khóa của một ví bitcoin có thể được lưu trữ trên một mảnh giấy, một chiếc điện thoại di động rẻ tiền hoặc thậm chí được ghi nhớ nếu cần thiết. Đối với hầu hết mọi người, có khả năng những lựa chọn này sẽ dễ che giấu hơn là một đống tiền mặt giấu dưới nệm. 

Các blockchain của tương lai cũng đang tìm kiếm các giải pháp để không chỉ là đơn vị lưu trữ tài sản mà còn lưu trữ hồ sơ y tế, quyền tài sản và nhiều loại hợp đồng pháp lý khác.

3. Mặt hạn chế của Blockchains

3.1 Chi phí công nghệ

Mặc dù blockchain có thể giúp người dùng tiết kiệm tiền cho phí giao dịch, nhưng công nghệ này còn lâu mới miễn phí. Ví dụ: hệ thống PoW mà mạng bitcoin sử dụng để xác thực các giao dịch, tiêu thụ một lượng lớn sức mạnh tính toán. Thực tế, năng lượng từ hàng triệu máy tính trên mạng bitcoin gần bằng lượng điện năng tiêu thụ hàng năm của Đan Mạch.

Bất chấp chi phí khai thác bitcoin, người dùng vẫn tiếp tục tăng hóa đơn tiền điện để xác thực các giao dịch trên blockchain. Đó là bởi vì khi thợ đào thêm một block vào blockchain bitcoin, họ được thưởng đủ bitcoin để làm cho thời gian và năng lượng của họ trở nên đáng giá. Tuy nhiên, khi nói đến các blockchain không sử dụng tiền điện tử, các thợ đào sẽ cần được trả tiền hoặc được khuyến khích để xác thực các giao dịch.

Một số giải pháp cho những vấn đề này đang bắt đầu nảy sinh. Ví dụ: các trang trại khai thác bitcoin đã được thiết lập để sử dụng năng lượng mặt trời, khí đốt tự nhiên dư thừa từ các địa điểm khai thác mỏ hoặc năng lượng từ các trang trại gió.

3.2 Tốc độ và dữ liệu kém hiệu quả

Bitcoin là một nghiên cứu điển hình hoàn hảo cho sự kém hiệu quả có thể có của blockchain. Hệ thống PoW của Bitcoin mất khoảng 10 phút để thêm một block mới vào blockchain. Với tốc độ đó, người ta ước tính rằng mạng blockchain chỉ có thể quản lý khoảng bảy giao dịch mỗi giây (TPS). Mặc dù các loại tiền điện tử khác như Ethereum hoạt động tốt hơn Bitcoin, nhưng chúng vẫn bị giới hạn bởi blockchain. Đối với Visa, trong khi đó, có thể xử lý 24.000 TPS ( Transaction Per Second- số lượng giao dịch mà một mạng lưới có thể thực hiện mỗi giây).

Các giải pháp cho vấn đề này đã được phát triển trong nhiều năm. Hiện đã có các blockchain đang tự hào có hơn 30.000 TPS

Vấn đề khác là mỗi block chỉ có thể chứa thật nhiều dữ liệu. Các cuộc tranh luận về ích thước block đã, đang và tiếp tục là một trong những vấn đề cấp bách nhất đối với khả năng mở rộng của blockchain trong tương lai.

>>> Xem thêm bài viết: Lập trình Blockchain là gì? Top 10 ngôn ngữ lập trình cho blockchain

3.3 Hoạt động bất hợp pháp

Trong khi tính bảo mật trên mạng blockchain bảo vệ người dùng khỏi các vụ tấn công và bảo vệ quyền riêng tư, nó cũng cho phép giao dịch và hoạt động bất hợp pháp. Ví dụ được trích dẫn nhiều nhất về việc blockchain được sử dụng cho các giao dịch bất hợp pháp có lẽ là Con đường Tơ Lụa , một thị trường buôn bán ma túy và rửa tiền bất hợp pháp trên dark web hoạt động từ tháng 2 năm 2011 đến tháng 10 năm 2013, sau khi bị FBI đóng cửa

Các web đen cho phép người dùng mua và bán hàng hóa bất hợp pháp mà không bị theo dõi bằng cách sử dụng Trình duyệt Tor và thực hiện các giao dịch mua bất hợp pháp bằng bitcoin hoặc các loại tiền điện tử khác. Các quy định hiện hành của Hoa Kỳ yêu cầu các nhà cung cấp dịch vụ tài chính phải lấy thông tin về khách hàng của họ khi họ mở tài khoản, xác minh danh tính của từng khách hàng và xác nhận rằng khách hàng không xuất hiện trong bất kỳ danh sách nào của các tổ chức khủng bố đã biết hoặc bị nghi ngờ.  Hệ thống này có thể được xem vừa là điểm mạnh vừa là điểm yếu. Hệ thống có thể cho phép bất kỳ ai truy cập vào các tài khoản tài chính nhưng cũng cho phép tội phạm giao dịch dễ dàng hơn. Nhiều người đã lập luận rằng những lợi ích tốt của tiền điện tử như giao dịch ngân hàng không thông qua ngân hàng, vượt trội hơn hẳn những bất lợi của tiền điện tử mang lại, đặc biệt là khi hầu hết các hoạt động bất hợp pháp vẫn được thực hiện thông qua tiền mặt cũng không thể truy xuất được.

Mặc dù Bitcoin đã sớm bị sử dụng cho các mục đích phạm pháp, nhưng bản chất minh bạch và sự phát triển từng ngày của nó như một tài sản tài chính đã thực sự khiến hoạt động bất hợp pháp dần chuyển dịch sang các loại tiền điện tử khác như Monero và Dash. Ngày nay, hoạt động bất hợp pháp chỉ chiếm một phần rất nhỏ trong tất cả các giao dịch Bitcoin.

3.4 Giám sát

Nhiều người trong không gian tiền điện tử đã bày tỏ lo ngại về quy định của chính phủ đối với tiền điện tử. Mặc dù ngày càng khó khăn và gần như không thể kết thúc một thứ như Bitcoin khi mạng lưới phi tập trung của nó đã quá phát triển, các chính phủ về mặt lý thuyết có thể khiến việc sở hữu tiền điện tử hoặc tham gia vào mạng lưới tiền ảo là bất hợp pháp. 

Mối quan tâm này đã giảm dần theo thời gian, khi các công ty lớn như PayPal bắt đầu cho phép quyền sở hữu và sử dụng tiền điện tử trên nền tảng của nó.

4. Nền tảng Blockchain là gì?

Một nền tảng blockchain cho phép người dùng và nhà phát triển tạo ra các cách sử dụng mới của cơ sở hạ tầng blockchain hiện có. Một ví dụ là Ethereum , có một loại tiền điện tử gốc được gọi là ether ( ETH ). Nhưng blockchain Ethereum cũng cho phép tạo ra các hợp đồng thông minh và mã thông báo có thể lập trình được sử dụng trong cung cấp tiền xu đầu vào (ICO) và các mã thông báo không thể thay thế (NFTs). Tất cả chúng đều được xây dựng xung quanh cơ sở hạ tầng Ethereum và được bảo mật bởi các nút trên mạng lưới Ethereum.

>>> Xem thêm: Lý do nữ giới nên chọn FUNiX để học chuyển nghề IT

5. Có bao nhiêu Blockchains?

Số lượng blockchain trực tiếp đang phát triển mỗi ngày với tốc độ ngày càng tăng. Tính đến năm 2022, có hơn 10.000 loại tiền điện tử đang hoạt động dựa trên blockchain, với hàng trăm blockchain phi tiền điện tử khác.

6. Sự khác biệt giữa Blockchain riêng tư và Blockchain công khai là gì?

Một blockchain công khai, còn được gọi là một blockchain mở hoặc không cần xin phép, là một trong những nơi mà bất kỳ ai cũng có thể tham gia vào mạng một cách tự do và thiết lập một nút. Do tính chất mở của nó, các blockchains này phải được bảo mật bằng mật mã và một hệ thống đồng thuận như bằng chứng (PoW).

Mặt khác, một blockchain riêng tư hoặc được phải cấp phép yêu cầu mỗi nút phải được phê duyệt trước khi tham gia. Bởi vì các nút được coi là đáng tin cậy, các lớp bảo mật không cần phải quá mạnh.

7. Ai đã phát minh ra Blockchain?

Công nghệ blockchain lần đầu tiên được phác thảo vào năm 1991 bởi Stuart Haber và W. Scott Stornetta, hai nhà toán học muốn triển khai một hệ thống mà các dấu thời gian tài liệu không thể bị giả mạo. Vào cuối những năm 1990,  Nick Szabo đề xuất sử dụng một blockchain để bảo mật hệ thống thanh toán kỹ thuật số, được gọi là bit gold (chưa bao giờ được triển khai).

>>> Xem thêm: 3 lý do bạn trẻ nên học blockchain trực tuyến ở FUNiX

8. Điều gì tiếp theo ở Blockchain?

Với nhiều ứng dụng thực tế cho công nghệ đã được triển khai và khám phá, blockchain cuối cùng đã tạo nên tên tuổi cho chính nó một phần không nhỏ nhờ Bitcoin và tiền điện tử. Là một từ thông dụng đối với mọi nhà đầu tư trên toàn quốc, blockchain giúp cho hoạt động kinh doanh và chính phủ trở nên chính xác, hiệu quả, an toàn và rẻ hơn, với ít khâu trung gian hơn.

Chúng ta đang chuẩn bị bước vào thập kỷ thứ ba của blockchain, vấn đề không còn là liệu các công ty kế thừa có thể bắt kịp công nghệ hay không  nữa mà câu hỏi đặt ra sẽ là khi nào. Ngày nay, chúng ta thấy sự gia tăng của NFT và token hóa tài sản. Những thập kỷ tiếp theo hứa hẹn sẽ là một thời kỳ tăng trưởng quan trọng của blockchain.

>>> Nếu bạn đang có nhu cầu học lập trình trực tuyến, tìm hiểu ngay tại đây:

>>> Xem thêm chuỗi bài liên quan:

• Lập trình blockchain C – Ngôn ngữ lập trình phù hợp nhất với blockchain
• Lập trình Blockchain là gì? Top 8 ngôn ngữ lập trình cho blockchain
• Học ngôn ngữ lập trình blockchain và khóa học học Blockchain Developer tại FUNiX
• Nhu cầu tuyển dụng lập trình Blockchain tại Việt Nam
• Trở thành một lập trình viên blockchain chuyên nghiệp cần những gì?

Nguyễn Hải Nam

Dịch từ bài What Is a Blockchain?