Thực trạng đào tạo nhân lực ngành Bán dẫn tại Việt Nam hiện nay

• Xu hướng, Tiềm năng của Ngành Sản xuất Chip và Linh kiện Bán dẫn 2025
• Mua giáo trình vật lý bán dẫn ở đâu uy tín tại Việt Nam?
• FUNiX đưa học liệu bán dẫn hàng đầu Hàn Quốc về Việt Nam

Ngành công nghiệp bán dẫn, một trong những ngành công nghệ quan trọng nhất trong thời đại số hóa hiện nay, đóng vai trò then chốt trong sự phát triển của nhiều lĩnh vực, từ điện tử tiêu dùng đến viễn thông, ô tô, y tế và các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI) và Internet of Things (IoT). 

Trong bối cảnh đó, ngành bán dẫn tại Việt Nam đang ngày càng được chú trọng và phát triển. Tuy nhiên, một trong những thách thức lớn nhất mà Việt Nam phải đối mặt là việc đào tạo nhân lực có chất lượng để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của ngành. Bài viết này sẽ phân tích thực trạng đào tạo nhân lực ngành bán dẫn tại Việt Nam hiện nay, từ cơ sở hạ tầng giáo dục, các chương trình đào tạo, cho đến những cơ hội và thách thức trong tương lai.

1. Tổng quan về ngành bán dẫn và tầm quan trọng của nhân lực

Ngành bán dẫn là ngành nghiên cứu và phát triển các vật liệu bán dẫn, sản xuất các linh kiện điện tử như vi mạch, vi xử lý, bộ nhớ và các thiết bị điện tử khác. Ngành này có tầm quan trọng đặc biệt trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0, khi công nghệ điện tử, robot, AI, và tự động hóa phát triển mạnh mẽ. Các tập đoàn lớn như Intel, Samsung, TSMC, Qualcomm… đang chiếm ưu thế trong thị trường toàn cầu, nhưng nhiều quốc gia, bao gồm Việt Nam, cũng đã bắt đầu đẩy mạnh phát triển ngành bán dẫn trong những năm gần đây.

Tại Việt Nam, ngành bán dẫn được đánh giá là một trong những ngành công nghiệp có tiềm năng phát triển mạnh mẽ trong tương lai, nhờ vào các lợi thế về nguồn nhân lực trẻ, chi phí thấp và các chính sách hỗ trợ từ Chính phủ. Tuy nhiên, để phát triển bền vững ngành công nghiệp này, một trong những yếu tố quyết định chính là việc đào tạo nguồn nhân lực chất lượng, có khả năng đáp ứng các yêu cầu công nghệ cao của ngành bán dẫn.

2. Thực trạng đào tạo nhân lực ngành bán dẫn tại Việt Nam

2.1. Các chương trình đào tạo hiện nay

Hiện nay, ở Việt Nam, đào tạo nhân lực cho ngành bán dẫn chủ yếu diễn ra ở các trường đại học và viện nghiên cứu. Các chương trình đào tạo này vẫn còn khá mới mẻ và chưa phát triển mạnh mẽ so với các ngành khác như công nghệ thông tin hay điện tử viễn thông. Các trường đại học như Đại học Bách Khoa Hà Nội, Đại học FPT, Đại học Quốc gia TP.HCM và một số trường khác đã bắt đầu cung cấp các chương trình đào tạo chuyên sâu về kỹ thuật bán dẫn và các lĩnh vực liên quan, nhưng số lượng các chương trình đào tạo vẫn còn hạn chế.

Một số chương trình đào tạo trong ngành bán dẫn thường có tên gọi như “Kỹ thuật điện tử, vi mạch” hoặc “Kỹ thuật phần mềm điện tử”, nhưng các môn học chuyên sâu về bán dẫn vẫn chưa được giảng dạy đầy đủ và bài bản. Học viên thường được đào tạo các kiến thức cơ bản về điện tử, vật liệu, thiết kế mạch, nhưng ít có cơ hội tiếp cận với các kỹ thuật sản xuất và thử nghiệm vi mạch bán dẫn cao cấp.

2.2. Sự thiếu hụt về số lượng và chất lượng

Mặc dù ngành bán dẫn có tiềm năng lớn tại Việt Nam, nhưng hiện nay nguồn nhân lực có trình độ chuyên môn cao về bán dẫn vẫn còn rất thiếu. Theo số liệu từ Bộ Khoa học và Công nghệ, tính đến năm 2023, số lượng kỹ sư bán dẫn tại Việt Nam chỉ chiếm khoảng 0.5% tổng số nhân lực ngành công nghiệp công nghệ thông tin và điện tử, một tỷ lệ rất thấp so với các quốc gia phát triển.

Việc thiếu hụt nhân lực chất lượng cao trong ngành bán dẫn không chỉ đến từ sự thiếu hụt các chương trình đào tạo chuyên sâu mà còn do thiếu cơ hội thực hành, thực tế trong ngành. Các doanh nghiệp trong ngành bán dẫn chủ yếu là các công ty đa quốc gia, và họ thường yêu cầu các kỹ sư có trình độ cao, có khả năng làm việc với các công nghệ mới và các sản phẩm bán dẫn tiên tiến. Tuy nhiên, do thiếu các cơ sở nghiên cứu và sản xuất bán dẫn trong nước, sinh viên và kỹ sư Việt Nam khó có cơ hội tiếp xúc và trải nghiệm thực tế với các công nghệ mới.

>>> Xem thêm: FUNiX đưa học liệu bán dẫn hàng đầu Hàn Quốc về Việt Nam

2.3. Chất lượng giáo viên và cơ sở hạ tầng

Một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo nhân lực ngành bán dẫn tại Việt Nam là đội ngũ giảng viên. Đối với một ngành công nghệ cao như bán dẫn, giảng viên không chỉ cần có kiến thức chuyên môn vững vàng mà còn phải thường xuyên cập nhật và làm việc với các công nghệ mới. Tuy nhiên, số lượng giảng viên có kinh nghiệm và trình độ cao về bán dẫn tại Việt Nam hiện nay còn hạn chế.

Nhiều giảng viên trong các trường đại học chủ yếu có chuyên môn về các lĩnh vực khác như điện tử, vật lý, viễn thông, và ít giảng dạy về bán dẫn một cách chuyên sâu. Để nâng cao chất lượng đào tạo, cần phải phát triển đội ngũ giảng viên chuyên ngành bán dẫn, đồng thời tăng cường các chương trình đào tạo nâng cao, đào tạo quốc tế và giao lưu học thuật với các chuyên gia hàng đầu trong ngành.

Cơ sở hạ tầng đào tạo cũng là một yếu tố quan trọng. Các phòng thí nghiệm và thiết bị nghiên cứu trong các trường đại học Việt Nam hiện nay còn thiếu và không được trang bị đầy đủ để phục vụ việc đào tạo và nghiên cứu về bán dẫn. Điều này hạn chế khả năng thực hành và nghiên cứu của sinh viên và các nhà khoa học trẻ trong ngành bán dẫn.

3. Những cơ hội và thách thức trong đào tạo nhân lực ngành bán dẫn tại Việt Nam

3.1. Cơ hội

Mặc dù có nhiều thách thức, nhưng ngành bán dẫn tại Việt Nam vẫn mang lại nhiều cơ hội lớn cho việc đào tạo nhân lực trong tương lai. Một số cơ hội chính bao gồm:

• Chính sách hỗ trợ từ Chính phủ: Chính phủ Việt Nam đã nhận thức rõ tầm quan trọng của ngành công nghiệp bán dẫn và đang có những chính sách hỗ trợ phát triển ngành này. Chính phủ đã đề ra các chiến lược để phát triển ngành công nghiệp bán dẫn, bao gồm các chính sách về thuế, đầu tư vào nghiên cứu và phát triển, cũng như việc thu hút các doanh nghiệp nước ngoài vào đầu tư tại Việt Nam.
• Tăng cường hợp tác quốc tế: Việc hợp tác với các tập đoàn lớn trong ngành bán dẫn như Intel, TSMC, Samsung… sẽ giúp Việt Nam nâng cao năng lực đào tạo và chuyển giao công nghệ, từ đó tạo ra một đội ngũ nhân lực chất lượng cao.
• Nhu cầu gia tăng trong ngành công nghệ: Khi các công nghệ mới như AI, IoT và 5G phát triển, nhu cầu về bán dẫn cũng sẽ tăng cao, kéo theo nhu cầu tuyển dụng kỹ sư và chuyên gia bán dẫn.

3.2. Thách thức

Tuy nhiên, ngành bán dẫn tại Việt Nam cũng phải đối mặt với nhiều thách thức trong việc đào tạo nhân lực:

• Thiếu cơ sở hạ tầng và thiết bị nghiên cứu: Để đào tạo được kỹ sư bán dẫn chất lượng cao, cần phải có cơ sở hạ tầng hiện đại và các thiết bị nghiên cứu tiên tiến, điều mà hiện tại các trường đại học Việt Nam còn thiếu.
• Thiếu đội ngũ giảng viên chuyên môn: Để đào tạo nhân lực chất lượng cao trong ngành bán dẫn, Việt Nam cần phải phát triển một đội ngũ giảng viên chuyên môn vững vàng và có kinh nghiệm quốc tế.
• Cạnh tranh với các quốc gia khác: Các quốc gia trong khu vực như Trung Quốc, Hàn Quốc và Đài Loan đang đầu tư mạnh mẽ vào ngành công nghiệp bán dẫn và có hệ thống đào tạo nhân lực tốt hơn. Điều này tạo ra một môi trường cạnh tranh gay gắt cho việc phát triển nguồn nhân lực trong ngành bán dẫn tại Việt Nam.

>>> Xem thêm: Báo cáo về thực trạng ngành công nghiệp bán dẫn tại Việt Nam 2025

4. Kết luận

Ngành bán dẫn tại Việt Nam có tiềm năng phát triển lớn, nhưng để khai thác được tiềm năng này, việc đào tạo nhân lực chất lượng cao là một yếu tố then chốt. Dù đã có những bước tiến đáng kể trong việc phát triển các chương trình đào tạo, nhưng Việt Nam vẫn cần tiếp tục cải thiện cơ sở hạ tầng, phát triển đội ngũ giảng viên chuyên môn, và tăng cường hợp tác quốc tế để đáp ứng nhu cầu nhân lực cho ngành bán dẫn trong tương lai. Việc đào tạo một nguồn nhân lực chất lượng sẽ giúp Việt Nam không chỉ phát triển ngành bán dẫn mà còn đóng góp vào sự phát triển của nền kinh tế tri thức trong thời đại công nghệ số.

Nguyễn Cúc