Liệu có Internet thực sự phi tập trung không? 

Liệu có thể có Internet thực sự phi tập trung không? Phi tập trung có nghĩa là gì và nó sẽ giúp bạn an toàn như thế nào?

Internet là một trong những hệ thống phi tập trung tuyệt vời nhất từng được tạo ra. Ít nhất, đó là những gì người ta từng nói.

Ngày nay, internet bị thống trị bởi các công ty công nghệ khổng lồ, các nhà cung cấp dịch vụ internet và các doanh nghiệp lớn. Họ đã trở thành những người gác cổng, cho phép Internet trở thành một công cụ giám sát toàn cầu.

Thành công gần đây của Blockchain đã đưa vấn đề phi tập trung trở lại các cuộc thảo luận về internet. Nhưng liệu một mạng internet thực sự phi tập trung có khả thi không? Phi tập trung có nghĩa là gì và nó sẽ giúp bạn an toàn như thế nào?

1. Blockchain và sự phi tập trung của Internet

Internet — một tập hợp các máy tính được kết nối — là một hệ thống không có chủ sở hữu. Không có một công ty nào “sở hữu” Internet, và điều này giải thích cho sự phát triển bùng nổ của nó trong hai thập kỷ qua. Không có cơ chế độc quyền nào làm nền tảng cho nó, bất kỳ ai cũng có thể truy cập trực tuyến và tạo nội dung.

Ít nhất, điều này là đúng trong những ngày đầu của Internet.

Theo Báo cáo Sức khỏe Internet 2018 của Mozilla, Google chiếm 90% lượng tìm kiếm toàn cầu trên tất cả các thiết bị. Điện thoại thông minh Android của Google và trình duyệt web Chrome cũng nằm trong số những ứng dụng phổ biến nhất trên thế giới.

Sự thống trị toàn cầu của Google có nghĩa là, đối với nhiều người, Google là internet. Họ tương tác với các dịch vụ của Google, thông qua các thiết bị của Google, truy cập vào các máy chủ đám mây của Google.

Trong khi Google đang chiếm ưu thế trong một số lĩnh vực, thì những lĩnh vực khác lại được kiểm soát bởi các công ty có quyền lực tương đương. Amazon Web Services chiếm 34% tổng lượng lưu trữ đám mây. Facebook là công ty mạng xã hội thống trị với hơn 4 tỷ người dùng trên Facebook, Instagram và WhatsApp.

Các hành vi bị lên án của Amazon, các vụ bê bối về quyền riêng tư không bao giờ có hồi kết của Facebook và sự tham gia của Google vào các hợp đồng quân sự đã thúc đẩy phản ứng dữ dội ngày càng tăng của người dùng.

Bitcoin bùng nổ vào năm 2017. Do sự gia tăng vượt bậc và sau đó là sự sụt giá không thể tránh khỏi, nó đã tạo ra rất nhiều sự quan tâm đến công nghệ đằng sau nó: blockchain.

Blockchain, theo đề xuất của người sáng tạo Bitcoin Satoshi Nakamoto, là một sổ cái công khai, phi tập trung. Các bản ghi cho mọi giao dịch được thực hiện bằng Bitcoin được ghi vào blockchain và được chia sẻ trên toàn bộ mạng. Không một thực thể nào có thể kiểm soát blockchain và nó cho phép tạo ra những đổi mới như các ứng dụng phi tập trung.

Các nhà hoạt động và nhà phát triển đã bắt đầu đề xuất những cách sáng tạo để giành lại quyền kiểm soát tập thể đối với internet, trong cái gọi là redecentralize movement (tạm dịch là phong trào tái phân quyền)

2. Phân quyền giám sát

Hệ thống tên miền (Domain Name System, hay DNS) giống như danh bạ điện thoại của internet , dịch các địa chỉ IP dạng số thành các URL dễ nhớ. Nhưng đó là một quy trình tập trung dễ bị giám sát và kiểm duyệt.

Một trong những máy chủ DNS lớn nhất được vận hành bởi Google. Các nhà cung cấp dịch vụ internet (ISP) cũng duy trì nhiều máy chủ DNS. Bất cứ khi nào bạn nhập URL của trang web vào trình duyệt của mình, URL đó sẽ được gửi đến máy chủ DNS để tra cứu. Sau đó, ISP hoặc Google của bạn sẽ lưu trữ nhật ký yêu cầu của bạn, bao gồm địa chỉ IP của bạn và trang web bạn đang truy cập.

Nếu nhà điều hành máy chủ DNS quyết định rằng bạn không nên truy cập một trang web, họ có thể chặn trang web đó ngay lập tức. Các chính phủ và công ty có thể khai thác hệ thống tập trung này (chỉ do một số ít công ty vận hành) để kiểm duyệt.

Great Firewall (Vạn Lý Trường Thành trên mạng) của Trung Quốc thậm chí còn sử dụng tính năng kiểm duyệt DNS để chỉ định những trang web nào mà công dân Trung Quốc có thể và không thể truy cập.

Namecoin là một loại tiền điện tử phi tập trung lưu trữ dữ liệu trên blockchain để tạo một DNS thay thế. Thay vì các URL kết thúc bằng các tên miền thường được sử dụng như .com hoặc .net, Namecoin sử dụng .bit làm tên miền cấp cao nhất. Các địa chỉ được lưu trữ trong chuỗi khối để mọi người đều có quyền truy cập vào cùng một nhóm địa chỉ.

DNS poisoning (đầu độc DNS) — thay đổi địa chỉ IP của một URL trong DNS — thường được bọn tội phạm sử dụng (để chuyển hướng bạn đến các trang web độc hại) và bởi các chính phủ (để ngăn bạn truy cập các trang web cụ thể).

Tuy nhiên, vì blockchain là công khai và vĩnh viễn, nên DNS poisoning không thể xảy ra. Mối quan tâm về quyền riêng tư cũng được giải quyết vì quá trình tra cứu được thực hiện cục bộ trên máy tính của bạn, không tạo ra nhật ký mạng cho yêu cầu DNS của bạn.

3. Đòi lại quyền riêng tư trên Internet

Mặc dù blockchain hiện là một trong những phương pháp phân quyền phổ biến nhất, nhưng nó không phải là phương pháp duy nhất.

Các trang web mạng xã hội thường được coi là một trong những mối đe dọa đáng kể nhất đối với quyền riêng tư. Bất chấp những lo ngại này, phần lớn người dùng vẫn không muốn từ bỏ chúng hoàn toàn vì mạng xã hội trực tuyến đã khiến việc giữ liên lạc trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết. May mắn là đã bắt đầu xuất hiện các lựa chọn thay thế phi tập trung có thể bảo vệ quyền riêng tư.

Diaspora và Mastodon là hai sự thay thế nổi tiếng nhất cho Facebook và Twitter.

Mastodon sử dụng phân phối liên hợp (federated distribution) được gọi là Fediverse. Nhiều nhà khai thác chạy máy chủ Mastodon (bất kỳ ai cũng có thể lưu trữ/host Mastodon) nhưng người dùng có tài khoản có thể tương tác với bất kỳ ai ở nơi khác trong Fediverse.

Diaspora cũng sử dụng phân phối liên kết với mạng xã hội Friendica. Cả hai mạng cũng nhấn mạnh cách tiếp cận của họ đối với quyền riêng tư là: “dữ liệu của bạn là của riêng bạn”.

4. Thưởng cho các nhà phát triển phần mềm nguồn mở

Các dự án mã nguồn mở được coi là một trong những dự án an toàn nhất, vì bất kỳ ai cũng có thể xem và đóng góp vào mã. Tuy nhiên, phần mềm nguồn mở chủ yếu là công việc tình nguyện. Tính nhất quán và chất lượng có thể khó dự đoán khi mọi người không thể cam kết toàn thời gian cho các dự án.

BugMark, một dự án mới được hỗ trợ bởi Mozilla, là một thị trường tương lai cho bug (lỗi). Mục đích của nó là để tìm cách tạo động lực tài chính cho các nhà phát triển cho công việc nguồn mở và cho phép hoàn thành một phần công việc.

Hợp đồng tương lai là một thỏa thuận hợp pháp để mua hoặc bán một thứ gì đó ở một mức giá xác định trước vào một ngày cụ thể. Trong thế giới tài chính, chúng thường được sử dụng trong giao dịch tiền tệ để chốt một tỷ giá cụ thể và giảm thiểu rủi ro. Bugmark sử dụng hợp đồng tương lai dựa trên Ethereum cho các vấn đề về phần mềm.

Điều này tạo ra hai thị trường: một giữa nhà tài trợ và nhà phát triển, và một để giao dịch các hợp đồng tương lai.

Thị trường giao dịch hợp đồng tương lai có nghĩa là một nhà phát triển có thể chọn chỉ hoàn thành một phần công việc trước khi bán hợp đồng. Nhà phát triển được trả tiền, và công việc cũng không bị mất. Bugmark nhằm mục đích làm cho sự phát triển mã nguồn mở trở nên bền vững.

Với phần lớn mạng lưới của Internet được hỗ trợ bởi các dự án nguồn mở, việc giữ cho chúng luôn được cập nhật và bảo mật là rất quan trọng. Mặc dù Bugmark vẫn đang trong giai đoạn phát triển ban đầu, nhưng một ngày nào đó, nó có thể hỗ trợ một hệ sinh thái giúp tất cả chúng ta an toàn hơn.

Kết luận

Mặc dù Internet được cho là dễ dàng hơn và dễ tiếp cận hơn bao giờ hết, với nhiều dịch vụ miễn phí sử dụng hơn, chúng ta cũng phải trả một cái giá nhất định. Chúng ta đã đánh đổi tự do trực tuyến và quyền riêng tư của mình để lấy sự thuận tiện. 

Mặc dù vẫn chưa rõ liệu Bitcoin có tồn tại lâu dài hay không, nhưng công nghệ blockchain có thể định nghĩa Web 3.0 với tính chất phi tập trung của nó. Liệu nó có đủ để thách thức những gã khổng lồ công nghệ? Chỉ có thời gian mới có thể trả lời.

Dịch từ: https://www.makeuseof.com/tag/decentralized-internet-blockchain/

>>> Nếu bạn đang có nhu cầu học lập trình trực tuyến, tìm hiểu ngay tại đây:

>>> Xem thêm bài viết:

Đại học trực tuyến? Tại sao nên chọn học đại học trực tuyến thay vì đại học offline?

5 điều có thể bạn chưa biết về học lập trình trực tuyến FUNiX

Review khóa học trực tuyến FUNiX FPT đang được nhiều bạn trẻ lựa chọn

FUNiX đào tạo lập trình trực tuyến cung cấp nhân sự tập đoàn FPT

5 Điểm đáng chú ý tại khóa học lập trình trực tuyến FPT – FUNiX

Giang Trần