Ngôn ngữ Script là gì? Phân biệt Script với ngôn ngữ lập trình

Các lập trình viên, nhà phát triển và các chuyên gia liên quan khác sử dụng nhiều công cụ khác nhau, bao gồm các ngôn ngữ khác nhau để tạo phần mềm và hệ thống. Bài viết này sẽ bàn luận những vấn đề liên quan đến Script - một loại ngôn ngữ rất cần thiết cho các lập trình viên.

Các lập trình viên, nhà phát triển và các chuyên gia liên quan khác sử dụng nhiều công cụ khác nhau, bao gồm các ngôn ngữ khác nhau để tạo phần mềm và hệ thống. Việc hiểu rõ các loại ngôn ngữ là gì và các kiểu tồn tại có thể giúp bạn làm quen với các công cụ lập trình từ đó giúp bạn trở thành một lập trình viên chuyên nghiệp hơn hoặc nâng cao hiểu biết của bạn về cách phần mềm bạn sử dụng được tạo ra. Bài viết này sẽ bàn luận những vấn đề liên quan đến Script – một loại ngôn ngữ rất cần thiết cho các lập trình viên.

1. Ngôn ngữ Script là gì?

Script là một loại ngôn ngữ máy tính được sử dụng để cung cấp các hướng dẫn (được gọi là tập lệnh) cho phần mềm. Tập lệnh này chứa một loạt các lệnh mà một phần mềm, ứng dụng hoặc công cụ tập lệnh diễn giải từng lệnh một trong môi trường thời gian chạy. Trong thời gian chạy, các hướng dẫn này được chuyển đổi thành mã mà máy có thể đọc được.

2. Script được sử dụng để làm gì?

Loại ngôn ngữ này được sử dụng cho nhiều mục đích, bao gồm:

2.1 Tự động hóa tác vụ

Các lập trình viên thường sử dụng Script để tự động hóa việc thực thi tác vụ trong môi trường thời gian chạy (runtime environment).

2.2 Hiển thị nội dung cho các ứng dụng web

Các ngôn ngữ này cũng có thể được sử dụng để đảm bảo các chương trình chạy chính xác trên máy chủ và hiển thị nội dung tương tác cũng như chức năng chính xác trên trang web.

2.3 Cô đọng chuỗi lệnh

Nhiều lập trình viên áp dụng script để cô đọng chuỗi lệnh cho phép chương trình chạy nhanh hơn một chút và cải thiện chức năng của các ứng dụng mẹ

2.4 Trích xuất dữ liệu

Script cũng có thể được sử dụng để lấy dữ liệu từ các tập dữ liệu, chẳng hạn như trong phân tích dữ liệu, nghiên cứu và thống kê

2.5 Tạo ứng dụng web động

Lập trình viên có thể sử dụng nhiều Script khác nhau để cung cấp năng lượng cho các trang web và ứng dụng ở phía máy chủ với mã hiệu quả và hướng dẫn rõ ràng để hiển thị nội dung động.

2.6 Quản trị hệ thống

Khi quản trị viên hệ thống cần tạo và kéo dữ liệu, hướng dẫn các truy vấn của người dùng và cải thiện hệ thống bằng việc sử dụng Script

2.7 Sửa đổi trò chơi

Người tạo sửa đổi trò chơi sử dụng Script để tạo nội dung tùy chỉnh cho trò chơi, với chức năng và thiết kế độc đáo giúp cải thiện lối chơi thông thường.

Các chức năng và ứng dụng của ngôn ngữ tập lệnh có thể khác nhau tùy thuộc vào loại ngôn ngữ tập lệnh mà bạn đang sử dụng.

3. Đối tượng sử dụng Script

Dưới đây là một vài trong số rất nhiều chuyên gia sử dụng Script ở nơi làm việc.

3.1 Nhà phát triển web

Nhiệm vụ chính: Nhà phát triển web tạo và duy trì các trang web bằng cách thiết lập chức năng máy chủ, lưu trữ tệp và nội dung, cải thiện tốc độ tải và giải quyết mọi lỗi. Các chuyên gia này sử dụng các Script như CSS và JavaScript để tạo các trang web chức năng thông qua các tập lệnh phía máy chủ và phía máy khách.

3.2 Nhà phân tích lập trình

Nhiệm vụ chính: Một nhà phân tích lập trình viên có nhiệm vụ thiết kế, bảo trì và kiểm tra phần mềm hoặc hệ thống máy tính để đảm bảo chúng có chức năng tốt và hoạt động chính xác. Các lập trình viên này sử dụng Script để tạo ra các lệnh ngắn gọn, đảm bảo hệ thống hiển thị nội dung và tự động hóa các tác vụ nhất định cho phép hiển thị nội dung.

3.3 Quản trị viên hệ thống

Nhiệm vụ chính: Người quản trị hệ thống có vai trò đánh giá máy chủ và hệ thống tổng thể để xác định và xử lý lỗi, cập nhật các biện pháp và chức năng bảo mật cũng như cài đặt và bảo trì mạng. Các chuyên gia này có thể sử dụng Script để tạo dữ liệu từ máy chủ, chạy lệnh và tự động hóa các quy trình cho chương trình phía máy khách.

3.4 Nhà phát triển ứng dụng

Nhiệm vụ chính: Nhà phát triển ứng dụng thực hiện các công việc như thiết kế, viết mã, cập nhật và duy trì một ứng dụng phần mềm, chẳng hạn như cho thiết bị di động. Họ sử dụng Script để đảm bảo nội dung và các yếu tố tương tác có thể truy cập được ở phía máy khách thông qua chương trình phía máy chủ.

3.5 Kỹ sư phần mềm

Nhiệm vụ chính: Một kỹ sư phần mềm có nhiệm vụ phát triển và duy trì các hệ thống và phần mềm, bao gồm hệ thống máy tính, mạng và phần mềm hoạt động cho công nghệ chuyên biệt như thiết bị y tế chẳng hạn. Họ có thể sử dụng Script để tự động hóa các quy trình, tạo giao diện hoạt động và chạy thử nghiệm các yêu cầu phần mềm.

4. Các loại Script

Có hai loại Script chính: Script phía máy chủ và phía máy khách. 

• Để tạo các tập lệnh chạy trên một máy chủ cung cấp chức năng cho một trang web hoặc ứng dụng, các lập trình viên sử dụng các ngôn ngữ như Perl, Ruby, PHP và Python. 
• Để so sánh, các lập trình viên sử dụng các ngôn ngữ như JavaScript, jQuery và CSS để viết các tập lệnh chạy ở phía máy khách, đó sẽ là trình duyệt web trong ví dụ về các trang web. Chuỗi hướng dẫn này đến từ máy chủ bởi các tập lệnh phía máy chủ.

Dưới đây là một số loại Script khác nhau và các ứng dụng phổ biến nhất của chúng:

4.1 PHP 

Loại ngôn ngữ này thường được sử dụng trong phát triển back-end phức tạp, quản lý cookie trên trang web và thao tác cơ sở dữ liệu

4.2 JavaScript

Các lập trình viên sử dụng JavaScript, một Script dựa trên trình duyệt, để tạo các trang web và ứng dụng có chức năng cao.

4.3 Perl

Ngôn ngữ có mục đích chung này thường được sử dụng để quản trị hệ thống, lập trình mạng và phát triển giao diện người dùng đồ họa (GUI) và các trang web.

4.4 Ruby

Các lập trình viên sử dụng Ruby để viết mã và chạy các bài kiểm tra trên các ứng dụng web được phát triển cho các hệ điều hành máy tính cụ thể.

4.5 CSS

Các nhà phát triển web và các lập trình viên khác sử dụng CSS để mô tả bố cục và các yếu tố thiết kế, như phông chữ và màu sắc, của các trang web.

5. Sự khác biệt giữa Script và ngôn ngữ lập trình

Rất nhiều người lầm tưởng Script là ngôn ngữ lập trình. Nhưng chúng hoàn toàn khác nhau và dưới đây là những điểm khác biệt chính giữa chúng.

5.1 Ứng dụng trên các nền tảng

• Không thể sử dụng Script trên bất kỳ nền tảng nào vì chúng dành riêng cho một nền tảng nhất định, có nghĩa là chúng phải được sử dụng trên các nền tảng nhận và phản hồi với ngôn ngữ đó. 
• Ngôn ngữ lập trình là ngôn ngữ đa nền tảng hoặc bất khả tri nền tảng, nghĩa là chúng có thể được sử dụng trên bất kỳ nền tảng nào.

5.2 Biên dịch

• Không phải lúc nào Script cũng cần được biên dịch hoặc dịch từ mã nguồn có thể đọc được của con người sang mã máy thực thi của máy tính. Điều này là do nền tảng hoặc công cụ có thể xem xét từng dòng tập lệnh và diễn giải (hoặc áp dụng lệnh một cách tự do) theo quyết định của tập lệnh, miễn là không có lỗi trong tập lệnh.
• Ngược lại, ngôn ngữ lập trình phải được biên dịch để hoạt động. Điều đó có nghĩa là các ngôn ngữ lập trình có cấu trúc và cú pháp cụ thể (cấu trúc của các dòng đơn hoặc sự kết hợp của mã hoặc lệnh).

5.3 Tốc độ trong thời gian chạy

• Bởi vì Script được thông dịch từng dòng, bất kỳ lỗi nào mà nền tảng thông dịch gặp phải có thể khiến thời gian chạy tạm dừng cho đến khi lỗi được giải quyết. Nếu có nhiều lỗi trong một loạt tập lệnh, thời gian chạy có thể lâu hơn về tổng thể vì nó dừng mỗi khi có lỗi và lập trình viên phải sửa lỗi để thời gian chạy tiếp tục.
• Ngôn ngữ lập trình nói chung mất ít thời gian hơn trong thời gian chạy vì mã không được biên dịch theo thời gian thực mà đã được biên dịch bằng cú pháp thích hợp. Ngoài ra, các lập trình viên và trình biên dịch mà họ sử dụng có thể giải quyết tốt hơn các lỗi trong mã trước thời gian chạy do các tùy chọn kiểm tra cú pháp hiệu quả trong các công cụ viết mã.

5.4 Số lượng mã hóa cần thiết

• Script yêu cầu mã ít hơn nhiều so với ngôn ngữ lập trình. Đối với các ngôn ngữ này, việc thực hiện phần lớn là mã hóa thủ công.
• Ngôn ngôn ngữ lập trình yêu cầu cú pháp và biên dịch thích hợp nên cần nhiều mã hơn. 

5.5 Khả năng tạo các ứng dụng độc lập

• Lập trình viên có thể sử dụng ngôn ngữ lập trình để tạo các ứng dụng độc lập, chẳng hạn như phần mềm máy tính, trò chơi và ứng dụng di động. 
• Tuy nhiên, chúng không thể sử dụng Script để làm như vậy vì các ngôn ngữ này cần một môi trường thời gian chạy để thông dịch và thực thi các lệnh.

Kết luận

Cảm ơn bạn đã đọc hết bài viết và chúng tôi hy vọng rằng những thông tin trên hữu ích với bạn. Nếu bạn đang quan tâm đến những chương trình đào tạo ngôn ngữ trực tuyến và những thông tin công nghệ hot nhất, tìm hiểu FUNiX tại đây

>>> Xem thêm các chủ đề hữu ích:

• Tất cả những điều bạn cần biết về khóa học lập trình tại FUNiX FPT
• 5 Điểm đáng chú ý tại khóa học lập trình trực tuyến FPT – FUNiX
• Từ A-Z chương trình học FUNiX – Mô hình đào tạo lập trình trực tuyến số 1 Việt Nam
• Lý do phổ biến khiến học viên nước ngoài chọn FUNiX
• Lưu ý để học blockchain trực tuyến hiệu quả cao tại FUNiX
• Lý do nữ giới nên chọn FUNiX để học chuyển nghề IT
• FUNiX trở thành đối tác của Liên minh Blockchain Việt Nam
• 3 lý do bạn trẻ nên học blockchain trực tuyến ở FUNiX

Lương Thuận – dịch từ Indeed